Page 29 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 1 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler, Duyu Organları

hipofizden ADH salınır. ADH, böbreklerden suyun geri emilimini artırır
ve su içme isteği oluşturur. Kanın ozmolaritesi düştüğünde hipotala-
mus, ADH salgısını ve su içme isteğini azaltır. Böbrekte su emilimi de
azalır. Böylece kanın madde yoğunluğu istenilen düzeye iner. Bu ne- Bilgi Notu
gatif geri bildirim sayesinde homeostazi sağlanmış olur. ADH eksikli- Negatif geri bildirim sistemi (ne-
ğinde böbreklerde suyun geri emilimi sağlanamadığı için çok miktarda gatif feed back): Bir endokrin bezin
su kaybedilir. Bunun sonucunda kandaki su miktarı azalır ve çok mik- uyarılması sonucu salgılanan hormonun
tarda seyreltik idrar oluşur. Sık idrara çıkma, çok su içme şeklindeki bu kandaki miktarı artınca uyarı azalır ve
hormon salgısı da durdurulur. Bu olaya
hastalığa Diabetes insipidus (şekersiz şeker hastalığı) denir. ADH aynı negatif geri bildirim denir.
zamanda damarları daraltarak kan basıncını artırır.

Oksitosin, sadece dişilerde salgılanan bir hormondur. Doğum sancısı-
nın oluşmasını ve devamında sütün süt kanallarına salınmasını uyarır.
Bu nedenle bazen doğum sırasında doğum sancısı oluşturmak için
enjekte edilir.

1.1.2.2 Tiroit Bezi

Tiroit bezi, soluk borusunun her iki yanında bulunan iki loplu bir bez-
dir. Tiroksin ve kalsitonin hormonlarını salgılar. Tiroit hormonlarının
salgılanması hipotalamus ve ön hipofiz tarafından negatif geri bildirim
sistemi ile kontrol edilir (Görsel 1.22).

Soluk borusu

Tiroit bezi

Görsel 1.22: Tiroit bezi

Tiroksin hormonunun negatif geri bildirim ile kontrol edilmesi şu şekil- Araştıralım-Paylaşalım
de sağlanır: Öncelikle hipotalamus, salgılatıcı hormon (RF) salgılaya- Diabetes insipidus hastalığının teşhisi
rak ön hipofizi TSH salgılaması için uyarır. Salgılanan TSH, tiroit bezini ve tedavisi ile ilgili araştırma yapınız.
uyarır ve tiroit bezinden tiroksin salgılanır. Tiroksin hormonu belli bir Ardından dâhiliye veya beslenme uz-
değerin üzerine ulaşırsa hipotalamus ve hipofiz uyarılarak RF ve TSH manıyla da görüşerek araştırma ve gö-
salgılarının azaltılması sağlanır (Negatif geri bildirim). Böylece tiroksin rüşme sonuçlarını slayt hâlinde sınıf
üretimi de azalır. arkadaşlarınızla paylaşınız.

Tablo 1.4. Tiroksin Hormonun Negatif Geri Bildirim Sistemi
RF Hipofizin TSH
Hipotalamus Tiroit Bezi Tiroksin
ön lobu
- -

Tiroksin hormonu, vücutta bazal metabolizma hızını, hücresel işlev-
lere enerji sağlamak amacıyla mitokondrilerin sayısını ve aktivitesi-
ni arttırır. Böylece vücudun bütün hücreleri bu hormondan etkilenir.
Hücrelerin ne kadar oksijen kullanacağını ve enerji üreteceğini belirler.
Tiroksin salgısı artmış bir insanın kalp atış hızı, tansiyonu yüksektir.
Vücut sıcaklığı normalden fazladır. Ayrıca protein sentezini ve zihinsel
işlevleri kontrol eder.

43