Page 6 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Kalp duvarının yapısı dıştan içe doğru; perikart, miyokart ve endo-
kart olmak üzere üç tabakadan oluşmuştur:

Perikart, kalbin dış zarıdır. Çift katlı olan zarın arasını özel bir sıvı
doldurmuştur. Kalbin çalışması esnasında sürtünmeyi azaltan bu sıvı
perikart sıvısı adını alır. Perikart sıvısı, kalp atımında ortaya çıkan ba-
sıncın emilmesini sağlayarak akciğerlerin korunmasına yardımcı olur.

Miyokart, kalbin bir pompa gibi çalışmasına olanak sağlayan özel kas
tabakasıdır. Kalp kası hücreleri, dallanmış çizgili kas yapısındadır fakat
düz kaslar gibi istemsiz çalışır. Tüm kalp kası hücreleri, birbirine bağlı-
dır. Böylece fonksiyonel bir bütünlük sağlanır.

Miyokart kalbin kulakçıklarında ince, karıncıklarında ise kalındır. Sol
karıncık duvarı sağ karıncık duvarından daha kalın bir miyokart taba-
kası içerdiği için daha güçlü kasılmalarla kanın kalpten tüm vücuda
dağılımı kolaylaşır ve hızlanır.

Bilgi Notu
Kalp kendi içindeki kandan faydalanamaz. Aorttan ayrılan ve kalbi
Koroner Damarlar: Aorttan ayrı- besleyen koroner damarlar bu tabakada yer alır. Kalp gevşediği za-
larak tüm kalbin yüzeyini saran da- man, sağ ve sola ayrılmış hâlde bulunan koroner damarlar kalbi besler.
marlardır. Koroner arterlerde yanlış Kalpte, koroner atardamarın kılcalları ağ oluşturarak kalbin besin ve
beslenmeden kaynaklanan veya yaş- oksijen ihtiyacını karşılar. Kalbin kan pompalama gücü zayıflayınca ye-
lılık nedeniyle meydana gelen bozul-
ma veya tıkanma kalbin beslenmesini terli miktarda kan vücuda ve akciğerlere ulaşamayacağından otonom
önler ve kalp krizine (kalp enfarktüsü) sinirler tarafından uyarılarak kalp atım hızı arttırılır.
neden olur. Koroner damarların bu şe-
kilde tıkanmasına ateroskleroz denir.
Koroner damarlardaki bu tıkanıklık,
kalp kaslarını oksijensiz bıraktığından
kalp kısa sürede durur. Hatırlatma “Destek ve Hareket Sistemi”nde öğrendiğiniz “Kalp Kası”nı
hatırlamanız bu konuyu anlamanızı kolaylaştıracaktır.

Endokart (kalp iç zarı); ince tek katlı yassı epitel dokudan meydana
gelen, kalbin iç yüzeyini örten zardır. Bu tabaka, endotel denilen epitel
doku ve bunu miyokarda bağlayan bağ dokudan oluşmuştur. Oldukça
kaygan ve pürüzsüz bir yapıya sahiptir.

Kalbin yapısında kanın geri akışını önleyen bağ dokudan yapılmış
kapakçıklar bulunur. Kulakçıklar ile karıncıklar arasında olan atrio-
ventriküler (AV) kapakçıklardan üçlü kapakçık (triküspit) kalbin sağ
yarısında, ikili kapakçık (biküspit ya da mitral) sol yarısında yer alır. Bu
kapakçıklar kanın, kulakçıklardan karıncıklara tek yönlü olarak geçme-
sine izin veren kapakçıklardır.

Akciğer atardamarı ve aortun kalpten çıktığı noktalarda yarım ay (se-
milunar) kapakçıkları bulunur. Bu kapakçıklar karıncıkların gevşeme-
si sırasında kapanarak damarlara pompalanmış kanın geri dönmesini
önler. Kapakçığın görevini yerine getirememesi sonucunda kan akım
hızı azalır. Bu durumda kalp kanın akım hızını artırmak için çalışmasını
hızlandırır.
UYARI ! Yarım ay kapakçıkları, vücudun alt kısmındaki toplardamarların için-
de de yer yer bulunur ve yer çekiminin tersi yönde kan akışını ger-
çekleştiren toplardamarlarda kanın geri çekilmesini önler.

128