Page 30 - Fen Lisesi Fizik 10 | 2.Ünite

2. ÜNİTE BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

BİLGİ 2. 500 mL’lik dereceli silindirin içine 200 mL çizgisine kadar su
doldurunuz.
Akışkanların kaldırma kuvveti
ile ağırlık arasındaki ilişkiye dair 3. Dinamometrenin ucuna bağlı kütleyi dereceli silindire dokun-
simülasyona aşağıdaki karekod- durmadan yavaş yavaş suya daldırınız. Bu arada dinamomet-
dan ulaşabilirsiniz. renin gösterdiği değerin değişimine dikkat ediniz.
4. Dinamometrenin ucuna bağlı kütleyi tabana temas etmeye-
cek bir biçimde tamamen suya batırıp cismin hacmini bularak
tabloda ilgili kısma kaydediniz.
5. Cisim su içindeyken dinamometrenin
gösterdiği değeri, sudaki ağırlık olarak
tabloya kaydediniz.
6. Dereceli silindir içindeki suyu boşalta-
rak bu kez 200 mL çizgisine kadar zey-
tinyağı ile doldurunuz.
7. Dinamometrenin ucuna bağlı kütleyi
yavaş yavaş zeytinyağına daldırınız.
8. Kütle zeytinyağının içine tamamen daldırdıktan sonra dina-
mometrenin gösterdiği değeri zeytinyağındaki ağırlık olarak
tabloya yazınız.
DEĞERLENDİRME SONUÇLARI HAVADAKİ CİSMİN SUDAKİ ZEYTİNYAĞINDAKİ
AĞIRLIK (N) HACMİ (cm ) AĞIRLIK (N) AĞIRLIK (N)
3

Değerlendirme
1. Cismi suya ve zeytinyağına yavaş yavaş batırırken dinamomet-
renin gösterdiği değer nasıl değişti?
2. 200 g kütlenin havadaki ağırlığı ile sudaki ve zeytinyağındaki
ağırlığı arasında fark oluştu mu? Her üç ortamdaki ağırlık farkı
kaç N oldu?
3. Ağırlık farkının nedeni nedir?
4. Cismi suya tamamen batırdıktan sonra cisim biraz daha derine
daldırıldığında dinamometrenin gösterdiği değer değişti mi?

Deneyden de anlaşıldığı gibi cisimlere akışkan içinde ağırlığının
zıt yönünde kaldırma kuvveti etki eder. Bu kuvvetin büyüklüğü sıvı-
nın cinsine ve sıvı içinde kalan hacmine bağlı olarak farklı değer alır.
BİLGİ Cismin tamamı sıvı içine battıktan sonra dibe dokunmamak şartıyla

Sıvının kaldırma kuvveti da- cismin daha fazla batırılması dinamomet-
ima yukarı yönlü bir kuvvettir. renin gösterdiği değeri değiştirmez.
Bu kuvvetin etki edebilmesi için Kaldırma kuvveti, sıvı içindeki cismin
de cismin hacminin bir kısmının F 1 alt ve üst yüzeylerine etki eden basınç
ya da tamamının sıvıya batma- h 1 kuvvetleri farkından meydana gelir.
sı gerekir. Bu durum 9. sınıf fizik A P 1 Görsel 2.74’te sıvı içinde dengede
dersinde işlenen yüzey gerilimi h 2 kalan bir silindir görülmektedir. Silindire
ile kaldırma kuvvetinin birbiriyle F F yatay doğrultuda etki eden F ve F ba-
3
4
karıştırılmaması için önemli bir 3 G 4 sınç kuvvetleri, zıt yönlü ve birbirine eşit
ayrıntıdır. Yüzey gerilimi etkisiyle P büyüklükte olduğundan cismin yatayda
sıvı yüzeyinde duran cisimlerin d 2 dengede kalmasını sağlar. Görsel 74’teki
sıvı içine batan hacimleri yoktur. s F 2 cisme düşey doğrultuda etki eden üç
Bu yüzden cisim kaldırma kuvveti Görsel 2.74: Sıvı içinde
etkisinde kalmaz. cisme etkiyen kuvvetler farklı kuvvet bulunmaktadır.

102