Page 33 - Fen Lisesi Fizik 10 | 2.Ünite

2. ÜNİTE BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

Taşma seviyesine kadar sıvı dolu bir kaba, özkütlesi sıvının MERAKLISINA
özkütlesinden daha küçük bir katı cisim bırakıldığında kaptan taşan
sıvı hacmi, katı cismin sıvı içinde kalan hacmine yani batan hacmine
eşittir.
Katı bir cisim, Görsel 2.79’daki gibi içinde taşma seviyesinde sıvı
bulunan kabın içine bırakıldığında kabın ağırlığında bir değişim olup
olmadığı aşağıdaki gibi belirlenir.

Görsel 2.80: Su içinde yüzen buz
Görsel 2.80’de görüldüğü gibi
kendi sıvısı içinde yüzen katılar,
d
s eridiklerinde sıvı yüksekliğini de-
m ğiştirmez. Bu duruma en güzel
c
örnek buzdur. Buzun özkütlesi
0,9 g/cm , suyun ise 1 g/cm tür.
3
3
Görsel 2.79: Taşırma kabı Görsel 2.81’de görüldüğü gibi
buz eridiğinde hacmi 1/10 ora-
Genel olarak kaptaki ağırlaşma miktarı nında küçülür ve kaptaki su yük-
Ağırlaşma = Kaba giren ağırlık–kaptan çıkan ağırlık bağıntısı ile sekliği sabit kalır.
hesaplanır. Buna göre kaba giren ağırlık cismin ağırlığıdır. (Komisyon tarafından yazılmıştır.)
G = m .g = d .V .g
c
c
c
c
Kaptan çıkan ağırlık ise taşan sıvının ağırlığıdır.
G' = V .d .g olup bu değer kaldırma kuvvetine eşittir.
b s
Yüzen cisimler için kaldırma kuvvetinin büyüklüğü cismin ağırlı- h
ğına eşit olduğu bilindiğine göre kaba giren ağırlık ile kaptan çıkan 9h
ağırlık eşit olduğundan kapta ağırlaşma olmaz. Su üzerinde Buz eridikten
yüzen buz sonra su
ÖRNEK
Üç eşit hacim bölmeli türdeş katı bir Görsel 2.81: Su yüzeyinde yüzen ve
eriyen buz
cisim, sıvı içine bırakıldığında hacminin iki
bölmesi sıvı içinde kalacak şekilde denge-
ye gelmektedir.
Sıvının özkütlesi 3 g/cm olduğuna
3
göre katı cismin özkütlesi kaç g/cm
3
tür? (g=10 m/s alınız.)
2

ÇÖZÜM
Cisim dengedeyken cismin her bir bölmesinin hacmi V kabul
edilirse
F = G
k
V .d .g = m.g
s
b
V .d .g = d .V .g
c
b
s
c
2V.3.10 = d .3V.10
c
d = 2 g/cm olarak bulunur.
3
c

105