Page 43 - Fen Lisesi Fizik 10 | 2.Ünite

2. ÜNİTE BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

Bir yumurtanın taze olup olmadığı yumurtayı kırmadan anlaşıla- ARAŞTIRMA
bilir mi? Bu sorunun cevabı yine kaldırma kuvvetiyle ilgilidir. Örneğin
Bilim insanları tarih boyunca
Görsel 2.94’te görüldüğü gibi yumurta oda sıcaklığındaki suya bı- karşılaştıkları sorunları çözmek
rakıldığında batıyorsa tazedir. Eğer yumurta su içinde dibe batma- için doğa kanunlarını kullanmıştır.
dan askıda duruyorsa tahminen iki üç haftalıktır. Yüzeye çıkıyorsa o Bu kanunların isimleri veya ma-
yumurta bayatlamış bir yumurtadır. Bunun nedeni yumurta kabuğu tematiksel denklemleri bilinmese
içinde bulunan bazı gazların zamanla kabuktan dışarı çıkarak yumur- dahi yaşadıkları tecrübelerden
tanın kütlesinin dolayısıyla özkütlesinin azalmasıdır. yararlanılarak çözümler üretilmiş-
tir. Konu içinde verilen örneklerde
olduğu gibi akışkanların kaldırma
kuvvetini kullanarak birçok araç
geliştirilmiştir. Siz de gruplara ay-
rılarak günlük hayatınızda karşı-
laştığınız bir sorunun çözümünü
akışkanların kaldırma kuvvetini
kullanarak nasıl çözebileceğinizi
araştırıp sınıfta arkadaşlarınıza
Yumurta su dolu Taze 2-3 haftalık Bayat sunum yapınız.
bir bardağa konuluyor. yumurta yumurta yumurta
Araştırma yaparken birkaç
Görsel 2.94: Yumurta testi kişiye yük bindirilmemeli ve eşit
görev paylaşımı yapılmalıdır.
Araştırma konusunda ilgi-
li kurum ve kuruluşlar ile Genel
Ağ’dan (web siteleri) bilgi toplar-
ken 9. sınıf fizik dersinde öğrendi-
ğiniz etik kurallara uymaya dikkat
ediniz.

Görsel 2.95: Kapadokya semalarında rengarenk balonlar
Sıcak hava balonlarının çalışma sisteminde havanın kaldırma
kuvvetinden yararlanılır. Balonun dış yüzeyi yanmaya karşı dayanıklı
malzemeyle kaplanır ve içi atmosferdeki hava ile doldurularak ısıtılır.
Isınan havanın özkütlesi soğuk havanın özkütlesinden daha düşüktür.
Bu nedenle sıcak hava yukarıya yükselmeye çalışır. Aynı zamanda
hava ile doldurulan bu balona atmosfer tarafından kaldırma kuvveti
etki eder. Şişirilen balonun hacmi belli bir değere ulaştığında balona
etkiyen havanın kaldırma kuvveti, balonun ağırlığını yenerek yerden
yükselmesini sağlar. Balonu indirmek için ise balon içindeki havanın
ısıtılması durdurularak tekrar soğuk hava ile dolması sağlanır. Böylece
balon içindeki havanın özkütlesi, atmosferdeki havanın özkütlesine
eşit hâle gelir. Havanın kaldırma kuvveti, tek başına balonun ağırlığını
dengeleyemediği için balon aşağıya doğru hareket eder.
Görsel 2.95’te görülen hava balonları, gazların kaldırma kuvvetin-
den yararlanarak hem hava taşımacılığında hem de turistik gezilerde
kullanılır. Ülkemizin bu konuda en çok turist çeken bölgesi Kapadok-
ya’dır. Son dönemde Pamukkale'de de turistik gezi amaçlı balon tur-
ları düzenlenmektedir.

115