Page 66 - Fen Lisesi Fizik 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

ÇALIŞMA KÖŞESİ 27

İletken düz bir tel sarılarak sarım sayısı N, sarım
Cevap
uzunluğu 3ℓ ve yarıçapı 4r olan Şekil I’deki X bobini
elde edilmektedir. Aynı telden Şekil II’deki gibi düzgün
sarılarak sarım sayısı 3N, sarım genişliği 4ℓ ve yarı-
çapı 2r olan Y bobini elde edilmektedir.

N
X
X
r
X
I ℓ
X X
Şekil I
N
Y
Y r
Y
I Y ℓ Y

Şekil II
X bobininden 3I ve Y bobininden 2I elektrik akımı
geçirildiğinde bobinlerin merkez doğrultusu üze-
B X
rinde oluşan manyetik alanlarının büyüklükleri B Y
oranı kaçtır?

2.4.3. Üzerinden Akım Geçen İletken Düz Tele Manyetik
Alanda Etki Eden Kuvvet

Üzerinden elektrik akımı geçen iletken düz tel, manyetik alana konulduğunda tele manyetik alan tarafın-
dan bir kuvvet etki eder. Etkileşimin en büyük olduğu durum, telin manyetik alana dik olarak konulduğu
konumda gerçekleşir. Manyetik alanın doğrultusu ile akım taşıyan iletken telin doğrultusu paralel olduğun-
da iletken tel ile manyetik alan arasında kuvvet etkileşimi olmaz.

Tele etkiyen manyetik kuvvetin büyüklüğü; manyetik alanın büyüklüğüne, telden geçen akımın şiddetine,
telin manyetik alan içinde kalan uzunluğuna ve telin manyetik alan içindeki konumuna bağlıdır.

= B $$ $,I sin a bağıntısı ile hesaplanır .
Manyetik kuvvetin büyüklüğü F anm

Burada F anm manyetik kuvveti, I B
B manyetik alanı, l
a
I elektrik akımının şiddetini,
, telin manyetik alan içinde kalan uzunluğunu,
a manyetik alan ile elektrik akım doğrultusu arasındaki açıyı ifade eder
Şekil 2.51: Manyetik alanda
(Şekil 2.51).
akım taşıyan iletken tel

274