Page 97 - Fen Lisesi Fizik 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Akım, gerilim ve sarım sayıları arasındaki ilişkiyi gösteren eşitlikten, sekonder sarım sayısı primer sarım
sayısından fazla ise gerilimi yükselten, sekonder sarım sayısı primer sarım sayısından az ise gerilimi
alçaltan bir özellik taşıdığı anlaşılır. Transformatörün yükseltici ya da alçaltıcı olma durumu değiştirme
oranıyla anlaşılır.

Değiştirme oranı sekonder devresinin sarım sayısının, primer devresinin sarım sayısına oranıdır. Değiştir-
me oranı

N s şeklinde gösterilir. Transformatörlerin primer ve sekonder devrelerindeki güç için
N
p
P = V∙I eşitliğinden yararlanılarak

primer devresinin gücü P = V ∙I
P P P
sekonder devresinin gücü P = V ∙I bağıntılarıyla hesaplanır.
s s s

Primer devresinin gücünün sekonder devresinin gücüne eşit olduğu bir transformatör, ideal bir transfor-
matördür. İdeal bir transformatör için yazılacak primer ve sekonder devreleri arasındaki güç eşitliği

V ∙I = V ∙I şeklindedir.
P P s s

Bu eşitlik aynı zamanda bir transformatörün veriminin ölçüsüdür. Bir transformatörün yüzde olarak verimi;
alınan (sekonder devresi) enerjinin, verilen (primer devresi) enerjiye oranı ile hesaplanır. Buna göre

P I $ V
ı
Verim( ) =h alnan = s s eşitliği ile bulunur.
P I $ V
verilen p p

Örnek: Primer sarım sayısı 300, sekonder sarım sayısı 200 olan ideal bir transformatörün giriş
sarımlarına uygulanan alternatif gerilimin maksimum değeri 50 V olduğuna göre çıkış gerilimi-
nin maksimum değeri kaç V’tur?

Çözüm: Transformatörde sarım sayıları ve gerilimleri arasındaki ilişki
V N
p p
V s = N s eşitliğinden yararlanılarak
50 = 300
V 200
s
V = 75 V bulunur.
s

Örnek: Primer sarımlarındaki akım şiddeti 2 A olan transformatöre 100 V giriş gerilimi uygulandığında
sekonder sarımlarındaki gerilim 34 V, akım 5 A olmaktadır. Buna göre transformatörün verimi
% kaçtır?
I $ V
Çözüm: Transformatörde verim () =h s s eşitliği ile bulunur. Buradan
I p $ V p
$
534 85
Verim = 2100$ = 100 = %85 bulunur.

305