Page 92 - Fen Lisesi Fizik 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

V ve I fazörlerinin düşey eksen üzerine iz düşümleri, direnç üzerindeki anlık gerilim (V ) ve akım (I )
R
R
m
m
değerlerinin büyüklüğünü ifade eder. Grafikler incelendiğinde akım ile gerilimin aynı anda maksimum ve
minimum değerler aldıkları ve kendi aralarında eş zamanlı bir değişim gösterdikleri görülür. Alternatif akım
uygulanan ve sadece direncin bulunduğu devrede direnç, alternatif akımın frekans değişiminden etkilen-
mez.

Bobinli Devre: Bobinli devrenin alternatif akıma karşı gösterdiği di-
rence indüktans denir. X sembolüyle gösterilir ve SI birim sistemin- X L
L
deki birimi X’dur. Şekil 2.80’de alternatif akım uygulanmış bir bobin
devresi verilmiştir.

o
Bobinli devrede gerilim fazörü akım fazöründen 90 önde olduğundan Şekil 2.80: Alternatif akım uygulan-
o mış bobin devresi
fazörler arasında 90 açı vardır. V ve I fazörleri açısal hız ile saatin
m
m
tersi yönünde dönmektedirler.
Şekil 2.81’de alternatif akım uygulanmış bobin devresine ait (V , I -t) grafiği ve (V, I-t) fazör diyagramı
R
R
verilmiştir. Bobin üzerindeki gerilimin (V ) ve akımın (I ) anlık değerleri düşey eksen üzerindeki V ve I
m
L
L
m
değerleri ile ifade edilir. Bobinin indüktansı alternatif akımın frekansı ile doğru orantılıdır.
V , I L
L
V
L
V, I
V I
M L V
I V L M
M
3T/4
0 t ~
T/4 T/2 T 0 t (s)
-I
M
-V I
M L
I
M
~
(a) (b)
Şekil 2.81: (V , I -t) grafiği ve fazör diyagramı
R
R
Kondansatörlü Devre: Sığaçlı devrenin alternatif akıma karşı gös-
terdiği dirence kapasitans denir. X sembolüyle gösterilir ve SI birim X C
C
sistemindeki birimi X’dur. Şekil 2.82’de alternatif akım uygulanmış
kondansatör devresi verilmiştir.
Sığaçlı devrede akım fazörü gerilim
Şekil 2.82: Alternatif akım uygulan-
o
fazöründen 90 önde olduğundan fa- mış bobin devresi
o
zörler arasında 90 açı vardır. V ve I V, I
m m
fazörleri açısal hız ile saatin tersi yön- V M
de dönmektedir. Şekil 2.83’te alterna- V, I
I I
tif akım uygulanmış bobin devresine M C ~
ait (V , I -t) grafiği ve (V, I-t) fazör 0 T/2 t V C
R R T/4 3T/4 T V M
diyagramı verilmiştir. Bobin üzerinde- -I V I
M C M I
ki gerilimin (V ) ve akımın (I ) anlık C
m m
-V t ~
değerleri düşey eksen üzerindeki V M t
C 0
ve I değerleri ile ifade edilir. Kondan-
C
satörün kapasitansı alternatif akımın (a) (b)
frekansı ile ters orantılıdır.
Şekil 2.83: (V , I -t) grafiği ve fazör diyagramı
R
R
300