Page 93 - Fen Lisesi Fizik 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Direnç, Bobin ve Sığaçlı Devre (RLC): Direnç, bobin ve kondansatör gibi elemanların, çeşitli şekilde
bağlantılarında alternatif akıma karşı gösterilen eşdeğer dirence empedans adı verilir. Z sembolüyle
gösterilir ve birimi X’dur. Ohm Yasası’ndaki R direnci yerine Z empedans değeri konularak, alternatif akım
devrelerinde Ohm Yasası kullanılabilir.

Şekil 2.84’te alternatif akım uygulanmış RLC devresi verilmiştir. Devredeki direnç, bobin ve sığacın fazör
diyagramlarını dikkate alarak devre elemanlarının her birinin alternatif akıma karşı gösterdikleri direncin
geometrik gösterimi Şekil 2.85’teki gibi olacaktır.

x
L
R X X
L C
x −x
L C Z
V V
R C R
V
L

x R
C
Şekil 2.84: Alternatif akım uygulanmış RLC devresi Şekil 2.85: RLC devresinin empedansı

Direnç, bobin ve sığaç bağlı bir devreye alternatif akım uygulandığında bobinin ve sığacın alternatif akıma
karşı gösterecekleri zorluk, direncin göstereceği zorluktan farklıdır. Alternatif akım devresinde devrenin
indüktans değerinin kapasitans değerine eşit olduğu duruma rezonans durumu denir. Bir RLC devresi
rezonans durumunda iken X = X olacağından devrenin empedansı minimum olup Z = R olacaktır. RLC
L
C
devresi rezonans durumunda iken devreden geçen akım maksimum değerde olur. Otomobil, televizyon,
kapı gibi uzaktan kumanda sistemlerinde, kumanda devrelerinin ürettiği manyetik bilgi uzaktaki başka bir
devre sistemi ile rezonansa girerek anahtar görevi yapar. Rezonans durumundaki devrede akıma karşı
gösterilen zorluk sadece dirençten kaynaklanır. Her iletken, akıma karşı az da olsa bir direnç gösterir.
İletkenin fiziksel özelliklerinden kaynaklanan saf direncine ohmik direnç denir. Bobin ve kondansatör al-
ternatif akıma karşı iki farklı direnç etkisi gösterir. Bobin ve kondansatörden oluşan alternatif akım devresi
rezonans durumunda iken indüktans ve kapasitans etkisi sıfır olsa da hem bobin hem de kondansatör
akıma karşı ohmik bir direnç gösterir. Bobin ve kondansatörün yapıldığı maddenin fiziksel özelliklerine
bağlı olan saf dirençlerine de ohmik direnç denir. Örneğin bobinin geometrik yapısından kaynaklanan
direnç (indüktans, X ) iken bobinin yapıldığı iletken telden kaynaklanan direnci R’dir.
L

ÇALIŞMA KÖŞESİ 38

Aşağıda noktalı olarak boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.

Bobinin ve kondansatörün alternatif akıma karşı gösterdiği direnç değerine sırasıyla ....................,
...................... denir. Bu direnç değerleri farklı olabildiği gibi eşit de olabilir. Bobinin ve kondansetö-
rün alternatif akıma karşı gösterdiği direnç değerlerinin ........................ olma durumuna rezonans
denir. Bobin ve kondansatörden oluşmuş bir devrenin alternatif akıma gösterdiği eşdeğer dirence ise
..................... denir.

301