Page 28 - Fen Lisesi Fizik 12 | 1. Ünite

1.

ÜNİTE 1.2. DÖNEREK ÖTELEME HAREKETİ
1.2. DÖNEREK ÖTELEME HAREKETİ

1.2.1. ÖTELEME VE DÖNME HAREKETİ

Bir cismin kütle merkezinin bir noktadan başka bir
noktaya belirli bir doğrultuda yer değiştirmesine
öteleme hareketi denir. Bir cismin sabit bir eksen et-
rafında dolanmasına ise dönme hareketi adı verilir
(Şekil 1.2.2).

Arabanın belli bir doğrultuda kaymadan ilerlemesi
durumunda tekerlek dönerken araba öteleme yap-
maktadır. Şekil 1.2.1’de öteleme hareketi yapan
cismin öteleme hızı, bütün noktaları için aynıdır
ve kütle merkezinin hızına eşittir. Görsel 1.2.1’de
paten yapan baba ve oğlu öteleme hızlarına sahip-
tirler ve öteleme hızının büyüklüğü v ile gösterilir.
ö
Şekil 1.2.2’deki gibi dönme hareketi yapan cisim
üzerindeki noktalarının O noktası etrafında yaptığı Görsel 1.2.1: Öteleme hareketi yapan baba ve oğlu
dönme hızının büyüklüğü v ile gösterilir. Dönme
d
hareketi yapan cismin merkez noktasının öteleme
hızının büyüklüğü ile en dış noktaların dönme hızı-
nın büyüklüğü birbirine eşittir.
v v
ö d

44
v d
v ö O v o
ö
v
ö
v d

v ö v d
Şekil 1.2.1: Öteleme hareketi yapan cisim Şekil 1.2.2: O noktası etrafında dönme hareketi yapan cisim

UYGULAMA 1

Aşağıda verilenlerin ne tür hareket yaptığını tabloda işaretleyiniz.

ÖTELEME HAREKETİ DÖNME HAREKETİ

Yürüyen merdivende duran kişi
Saatin yelkovanı

Serbest düşme yapan cisim

Kalkışa hazır helikoptere bağlı
pervanenin hareketi