Page 11 - Fen Lisesi Fizik 9 | 5.Ünite

ETKİNLİK KÖŞESİ

Uygulamanın Adı: Hâl değişimi
Süre: 40 dk.
Mekân: Sınıf ortamı
Amaç: Ortamdan enerji alınması veya ortama enerji verilmesi ile hâl değişimi arasındaki ilişkiyi açıklamak
Araç ve gereçler: İnternet bağlantılı bilgisayar, kâğıt, kalem

İşlem Basamakları:
• Hâl değişimi konulu simülasyona ulaşmak için kitabınızı pdf dosyası üzerinden açınız ve ekran gö-
rüntüsüne tıklayınız.

• Simülasyonda kapalı bir kapta, kabın hacmine göre az miktarda su ve kabın altında da ocak bulun-
maktadır.
o
• Termometrenin başlangıç sıcaklığından otomatik olarak 0 C’ye gelirken sıcaklık-zaman grafiğini
inceleyiniz.
o
• 0 C’deyken sıcaklık-zaman grafiğinin nasıl bir şekilde ilerlediğini gözlemleyiniz. Bir süre bekleyiniz
o
o
• Soğutucunun devreye girip termometrenin -20 C ile -30 C arasındaki herhangi bir değere gel-
diğinde ısıtıcı seviyesini arttırarak ocağı yakınız. Bu işlemi yaparken grafiği gözlemlemeye devam
ediniz.
o
o
• Sıcaklık değeriniz 0 C’ye gelirken ve 0 C olduğunda grafiğin nasıl ilerlediğine dikkat ediniz.
o
o
• Sıcaklık değeriniz 100 C’ye gelirken ve 100 C olduğunda grafiğin nasıl ilerlediğine dikkat ediniz.
• Bu süreçlerde kabın içindeki temsili su moleküllerinin hareketini gözlemleyiniz.
Sonuçlandırma:
1. Ortama enerji verildiğinde sıcaklık-zaman grafiği nasıl değişmektedir?
2. Ortamdan enerji alındığında sıcaklık-zaman grafiği nasıl değişmektedir?
3. Madde hâl değiştirirken sıcaklık-zaman grafiği nasıl değişmektedir?

5� 2� 2� Hâl Değişiminde Isı Miktarı

T (K) Maddeler ısı alarak kaynar veya erir. Isı vererek donar
veya yoğuşur. Hangi sıcaklıkta eriyorsa aynı sıcaklık-
383 ta donar (E.N = D.N). Hangi sıcaklıkta kaynıyorsa aynı
K.N = Y.N 373 gaz sıcaklıkta yoğuşur (K.N = Y.N). Sıcaklığı 263 K olan
sıvı + gaz m kütleli buz parçasının 383 K sıcaklığında buhar

sıvı hâline gelene kadar hâl değişimini gösteren grafik
E.N = D.N 273 katı + sıvı yandaki gibidir (Şekil 5.4).
263 katı
• Buzun sıcaklığının artması için gerekli ısı miktarı
Q 1 = m c buz $ D
T
$
• Buzun erimesi için gerekli ısı miktarı
Q (J) Q 2 = m L erime
$
Q Q Q Q Q
1 2 3 4 5 • Suyun sıcaklığının artması için gerekli ısı miktarı
Şekil 5�4: Suyun hâl değişim grafiği Q 3 = m c su $ D T
$
Maddelerin hâl değişim sıcaklık noktaları için; • Suyun buhar haline gelmesi için gerekli ısı miktarı
$
Kaynama noktası: K.N. Q 4 = m L buhar
Yoğuşma noktası: Y.N. • Gazın sıcaklığının artması için gerekli ısı miktarı
$
Erime noktası: E.N. Q 5 = m c buhar $ D T
Donma noktası: D.N.
kısaltmaları yapılabilir. matematiksel modelleriyle hesaplanır.
123