Page 21 - Fen Lisesi Kimya 10 | 2. Ünite

KARIŞIMLAR

b) Çözeltilerin Koligatif Özelliklerinin Etkileri
Kış aylarında buzlu yollara tuz atılmasının, motorlu araçlarda motor
soğutma sıvısı olarak antifriz kullanılmasının, hava sıcaklığının çok düştü-
ğü zamanlarda uçakların havalanmadan önce alkol çö-
zeltisi ile yıkanmasının ve denizlerin göllere göre daha
geç donmasının sebepleri sizce nedir?
Kış aylarında buzlanmayı engellemek için yollara
tuz atılır (Görsel 2.15). Tuz-buz karışımında tuz, suyun
donma noktasını düşürür ve buzlanmayı engeller.
Asfalt yolların tuzlanması buzlanmayı engeller an-
cak bazı olumsuz sonuçlar oluşturur. Tuz asfaltın yapı-
sının bozulmasına neden olur.
Motorlu araçlarda aracın radyatör kısmına antifriz
adı verilen motor soğutma sıvısı konur. Bu sıvı etilen
glikol (C H O ) çözeltisidir. Bu çözeltinin özelliği don-
2 6 2
ma noktasının saf suya göre oldukça düşük olmasıdır. Görsel 2.15: Buzlu yolların tuzlanması
Radyatöre antifriz yerine su konulduğunda hava sıcaklığının eksi de-
ğerlere düşmesiyle su donar ve hacim artışı olur. Bu durum radyatörün
çatlamasına sebep olur. Hava sıcaklığının çok düşük olduğu zamanlar-
da uçakların yüzeyinde oluşabilecek buzlanma uçuşta sorun oluşturaca-
ğından bu buzlanma uçuş öncesi giderilmelidir. Bunun için uçuştan önce
uçaklar alkol çözeltisi ile yıkanır. Alkolün donma noktası suya göre düşük
olduğundan donma riski ortadan kalkar. Böylece uçuş güvenliği sağlanır
(Görsel 2.16).
Bitkiler, kökleriyle topraktan aldıkları su ve
mineralleri en uçtaki yapraklarına kadar koligatif
özellik olan osmotik basınçla iletir. Gıda maddele-
rinin daha uzun süre saklanabilmesi için tuzlama
etkili bir yöntemdir. Çünkü derişik tuz çözeltisinin Görsel 2.16: Uçakların alkol çözeltisi
osmotik basıncı oldukça yüksektir. Bu nedenle ile yıkanması
mikroorganizmalar tuzlu su ortamında aşırı su
kaybeder ve yaşayamaz. Turşu, konserve, sala-
mura balık ve diğer gıdalar bu yöntemlerle daha
uzun süre muhafaza edilir (Görsel 2.17). Salça
ve konsantre meyve suyu üretiminde osmotik ba-
Görsel 2.17: Turşu sınçtan yararlanılır.

c) Su Kaybına Uğrayan Hastalar İçin Serum Kullanmanın
Önemi
İshal veya uzun süre susuz kalma gibi sebeplerle aşırı su kaybeden
bireylere içme suyu yerine, osmotik basıncı vücut sıvılarına yakın olan
serum verilir (Görsel 2.18). Bu durumda su kaybeden hücrelerin aniden
su alarak biyolojik dengelerinin bozulması önlenir.
Canlı dokularda da yarı geçirgenlik görülür. Örneğin hücre zarları, ba-
ğırsakların çeperi, idrar torbasının çeperi ve başka birçok biyolojik memb-
ran yarı geçirgen karakterlidir. Farklı boyuttaki iyon ve moleküllerin bu
membranlardaki geçişleri de farklıdır. Yağlar ve proteinler, bağırsak çe-
perinden kana geçemezken daha küçük moleküller olan yağ asitleri ve
glikoz geçebilir. Görsel 2.18: Serum

91