Page 19 - Fen Lisesi Kimya 10 | 2. Ünite

KARIŞIMLAR

Tuzlu su çözeltisinin kaynama grafiğinde, kaynama noktasının (100 + t)
o
C olduğu görülür. A noktasında çözelti kaynamaya başlar. A-B aralığında
çözelti doymamıştır. Çözücü buharlaştıkça çözeltinin derişimi arttığından
BİLGİ KUTUSU
çözeltinin özkütlesi de artar. B noktasından itibaren kaynamakta olan çö-
zelti doymuştur ve çökme başlar. B-C aralığında çözelti doymuş olduğun- 1 Litre suda 1 mol glikoz
dan çözeltinin özkütlesi ve kaynama sıcaklığı değişmez. (C H O ) çözündüğünde ka-
6 12 6
Donma noktası, saf maddeler için ayırt edici bir özellik olup sabit bir rışımın donma noktası suya
değerdir. Saf olmayan maddelerin donma noktası sabit değildir. Çözeltiler göre 1,86 C düşer, kaynama
o
bir karışım olduğundan çözeltilerin de donma noktası sabit değildir. Örne- noktası 0,52 C yükselir.
o
o
ğin saf su 1 atm basınç altında 0 C’de donarken tuzlu su tuz miktarına
bağlı olarak sıfırın altında bir sıcaklıkta donmaya başlar.
Çözeltideki çözücü taneciklerinin kristalleşerek katı hâle gelmesi için
çözücü tanecikleri arasında, bu tanecikleri katı fazda bir arada tutan kuv-
vetlerin daha etkili olması gerekir. Düşük sıcaklıkta taneciklerin kinetik
enerjileri azaldığı için taneciklerin hareketleri kısıtlanır ve tanecikler ara-
sındaki kuvvetler daha etkili hâle gelir.
Sıcaklık değeri, çözücünün standart donma noktasına düştüğü zaman
çözücünün donması beklenir. Ancak çözelti içerisinde çözünen tanecikler
çözücü tanecikleri arasına girer. Bu nedenle çözücünün standart donma
noktasında çözücü taneciklerinin birbirlerine yeteri kadar yaklaşmasını ve
kristal örgüsündeki yerlerini almasını zorlaştırır. Çözeltide çözücü tane-
ciklerinin birbirine yaklaşıp katıyı oluşturabilmeleri için sıcaklığın standart
donma noktasının altına düşmesi gerekir. Sonuç olarak katı-sıvı çözelti-
lerde çözeltilerin donma noktası, saf çözücününkinden düşüktür ve sabit
değildir.
Deniz seviyesinde saf suyun ve doymamış tuzlu su çözeltisinin don-
ma grafikleri Grafik 2.3 ve 2.4’te gösterilmiştir.

o
Sıcaklık ( C) Sıcaklık ( C)
o

t t

0
Doymamış çözelti Zaman
0
Zaman Doymuş çözelti
Grafik 2.3: Saf suyun donma grafiği Grafik 2.4: Tuzlu suyun donma grafiği

Grafik 2.3 uçucu bir sıvı olan saf suyun donma noktasının zamana
o
göre değişimini gösterir. Saf suyun 1 atm’de donma noktası sabittir (0 C).
Saf suyun miktarı artsa da donma noktası değişmez. Grafik 2.4 çözücüsü
uçucu, çözüneni uçucu olmayan katının sulu çözeltisinin donma noktası-
nın zamana göre değişimini gösterir.
Tuzlu su, saf suya göre daha düşük sıcaklıkta donmaya başlar. Don-
maya başladıktan sonra da sıcaklık düşmeye devam eder. Çözeltinin de-
rişimi arttıkça donma noktası düşmeye devam eder.
Çözeltilerde koligatif özellikler, çözeltinin derişimine bağlıdır. Aynı tür çö-
zeltilerde derişim arttıkça kaynama noktası yükselir, donma noktası düşer.

89