Page 32 - Fen Lisesi Kimya 10 | 2. Ünite
P. 32
4. Kaynama Noktası Farkı ile Ayırma
Kaynama noktaları birbirinden farklı sıvı-sıvı homojen karışımların kay-
nama noktası farkından yararlanarak ayırma işlemine ayrımsal damıtma
denir. Ayrımsal damıtma işlemi, bileşenlerinin kaynama sıcaklıkları ara-
sındaki farktan yararlanarak karışımların ayrılmasında kullanılır. Sıvı-sı-
vı homojen karışımlar, ısıtıldıklarında kaynama
noktası düşük olan bileşen daha önce kaynama-
ya başlar. Gaz fazına geçen sıvı, soğutma ka-
bında soğutularak yoğunlaşır ve toplama kabına
birikir. Sıvılar her sıcaklıkta buharlaştığından
toplama kabına biriken sıvı saf değildir. Toplama
kabındaki sıvıya ayrımsal damıtma işlemi birkaç
kez daha uygulanarak sıvının saflığı arttırılır.
Örneğin etil alkol-su çözeltisinde etil alkol 78
o C’de, su 100 C’de kaynar. Bu çözelti, ayrımsal
o
damıtma yöntemi ile ayrıştırılırken önce etil alkol
kaynamaya başlar. Gaz hâle geçen etil alkol so-
ğutma kabında yoğunlaştırılarak toplama kabına
biriktirilir. Damıtılan etil alkolü saflaştırmak için
bu işlem birkaç kez tekrarlanabilir. Ham petrolün
de bileşenlerine ayrılması için ayrımsal damıtma
yöntemi kullanılır (Görsel 2.32).
Tuzlu su çözeltisi ısıtılırsa su buharlaşarak çö-
Görsel 2.32: Petrolün ayrımsal
damıtılması zeltiden uzaklaşır, geride sadece tuz kalır. Bu işlem buharlaştırmadır.
Tuzlu su çözeltisi ısıtıldığında buharlaşan su yoğunlaştırılarak tekrar elde
edilirse basit damıtma işlemi yapılmış olur (Görsel 2.33).
Görsel 2.33: Basit damıtma düzeneği
Katı-sıvı homojen karışımlarda, karışımdaki sıvının kaynatılıp sonra
soğutularak yoğunlaştırılmasına damıtma (destilasyon) denir. Damıtma
işlemi sonucunda toplama kabında biriken sıvıya destilat adı verilir. Ba-
sit damıtma işlemi bileşenlerinin kaynama sıcaklıkları arasındaki fark 40
o
C’nin üzerindeki karışımların ayrılmasında kullanılır. Basit damıtma işle-
mi de ayrımsal damıtma gibi yapılır. Aralarındaki tek fark ayrımsal damıt-
ma işleminde ayırma kolonu (fraksiyon kolonu) kullanılmasıdır. Karışımda
buharlaşabilen bileşen iki veya daha fazla ise ayrımsal damıtma işlemi
yapılır.
102
