Page 25 - Fen Lisesi Kimya 11 | 3. Ünite

SIVI ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK

Sıvıların buhar basıncı; sıvının uçuculuğuna, sıcaklığa, moleküller
arası çekim kuvvetine ve sıvının saflığına bağlıdır.
■ Aynı sıcaklıkta uçucu sıvıların buhar basıncı daha yüksektir.
■ Sıcaklık arttıkça sıvıların buhar basıncı artar (Tablo 3.2).
■ Moleküller arası çekim gücü arttıkça buhar basıncı azalır. Tablo 3.2: Suyun Farklı
Sıcaklıklardaki Buhar Basınçları
■ Sıvı içinde uçucu olmayan katı çözününce sıvının buhar basıncı düşer.
Sıcaklık Buhar Basıncı
■ Buhar basıncı; sıvı miktarına, sıvının bulunduğu kabın hacmine, sıvı o
( C) (mmHg)
yüzeyine ve dış atmosfer basıncına bağlı değildir.
0 4,6
Uçucu saf bir sıvı içinde uçucu olmayan katı ya da çözücüden daha
az uçucu sıvı çözülürse oluşan çözeltinin buhar basıncı, uçucu saf sıvı- 10 9,2
ya göre daha düşük olur. Örneğin kaynamakta olan suya bir miktar tuz
25 23,8
atıldığında suyun buhar basıncı düşer ve kaynama olayı bir süre durur.
Kaynama sıcaklığı, sıvıların buhar basıncına bağlı olduğundan suya 50 92,5
karıştırılan tuz; suyun buhar basıncını düşürerek kaynama sıcaklığının
70 233,7
artmasına neden olmuştur. Bu durum, suyun daha az buharlaşması-
na yol açar (Görsel 3.5). Tuzlu su göllerindeki buharlaşmanın tatlı su 100 760
göllerine göre daha az olmasının nedeni tuzun suyun buhar basıncını
düşürmesidir.

Görsel 3.5: Saf su ve tuzlu suyun buhar basıncı ve buharlaşma hızı

Çözünen derişimi ile çözeltinin buhar basıncı arasındaki ilişki Fransız
kimyacı Francois Raoult (Fransis Rault) tarafından açıklanmıştır.
Rault Yasası’na göre uçucu bileşeni bulunmayan bir çözeltideki
buhar basıncı düşmesi, çözeltideki çözünenin mol kesri ile orantılıdır.
Çözüneni uçucu olmayan çözeltilerde çözünenin buhar basıncı sıfırdır
(P o = 0). Bu tür çözeltilerde çözeltinin buhar basıncı, saf çözücünün
çözünen
buhar basıncı ile çözeltideki çözücünün mol kesrinin çarpımına eşittir.
P = P o X + P o X
çözelti çözücü çözücü çözünen çözünen
P o = 0 olduğundan çözeltinin buhar basıncı
çözünen
P = P o X eşitliği ile hesaplanır.
çözelti çözücü çözücü

189
KİMYA 11. SINIF