Page 24 - Fen Lisesi Kimya 11 | 3. Ünite

3. BÖLÜM KOLİGATİF ÖZELLİKLER

o
■ Çeşme suyu normal koşullarda kaç C’de kaynamaya başlar?
■ Kışın kar yağışı olduğunda yolların buzlanmaması için neden tuz kul-
lanılır?
■ Uçaklarda buzlanma olmaması için uçaklar neden alkol ile yıkanır?
■ Deniz suyundan içilebilir su elde etmek için hangi yöntemler kullanı-
labilir?
■ Tuzlu su göllerindeki buharlaşma, tatlı su göllerindekine göre neden
daha yavaştır?
3.3.1. Çözeltilerin Koligatif Özellikleri

Bir çözeltide, çözünenin kimyasal yapısına bağlı olmayıp sadece çö-
zünen taneciklerin derişimine bağlı özelliklere koligatif özellikler denir.
Çözeltilerin bazı önemli özellikleri çözeltide çözünmüş taneciklerin bi-
rim hacimdeki sayısına bağlıdır. Çözeltilerdeki koligatif özellikler; buhar
basıncı alçalması, kaynama noktası yükselmesi, donma noktası alçal-
ması ve osmotik basınçtır. Bu özellikler ortak bir kökene yani ortamdaki
çözünen taneciklerin atom, iyon ya da molekül sayısına bağlıdır.

Buhar Basıncı Alçalması, Kaynama Noktası Yükselmesi, Donma
Noktası Alçalması ve Osmotik Basınç

Buhar Basıncı Alçalması
Kapalı bir kaba bir miktar sıvı konulduğunda sıvının yüzeyinde bulu-
nan yüksek kinetik enerjili moleküller, aralarındaki etkileşimlerin kopma-
sı ile buhar fazına geçer. Moleküllerin buhar fazına geçmesi ile buhar
moleküllerinin sayısı artar. Buhar moleküllerinin sıvı yüzeyine çarpma-
sı ile buhar moleküllerinin bir kısmı sıvı faza geri döner. Buharlaşma
devam ederken yoğunlaşma başlamış olur. Buharlaşma ve yoğunlaş-
ma hızlarının eşit olduğu anda sıvı-buhar dengesi kurulur. Bir sıvının
üzerindeki buhar ile dengede olduğu andaki buharın basıncına sıvının
denge buhar basıncı denir. Sıvıdan ayrılan moleküller buhar basıncı
o
oluşturur. Bazı sıvıların 25 C’de buhar basınçları Tablo 3.1’de verilmiştir.
o
Tablo 3.1: Bazı Sıvıların 25 C’deki Buhar Basınçları
o
Bileşik 25 C’de Buhar Basıncı (mmHg)
Cıva 0,0017

Su 23,8
Etanol 58,9
Benzen 94,6

Metanol 122,7

Oda koşullarında buhar basıncı yüksek olan sıvılara uçucu sıvılar de-
nir. Katıların tanecikleri arasındaki etkileşimler sıvılara göre çok daha kuv-
vetli olduğundan katıların buhar basınçları yok denilecek kadar düşüktür.

188 KİMYA 11. SINIF