Page 35 - Fen Lisesi Kimya 9 | 2. Ünite

ATOM VE PERİYODİK SİSTEM

Örnek

−
+
Ne, Na , F , Al , Mg 2+
3+
10 11 9 13 12
Yukarıdaki atom ve iyonlardan bir elektron koparmak için gerekli
enerji miktarlarını büyükten küçüğe sıralayınız.
Çözüm

Verilen türler birbirinin izoelektroniğidir (elektron sayıları aynıdır).
−
3+
2+
+
Atom ve iyon yarıçapları Al < Mg < Na < Ne < F olduğundan
−

2+
+
3+
iyonlaşma enerjileri Al > Mg > Na > Ne > F şeklinde sıralanır.
Çünkü yarıçap ile iyonlaşma enerjisi genelde ters orantılıdır.
2.10. Alıştırma
Aşağıda verilen atom ve iyonlardan bir elektron koparmak için ge-
rekli olan enerji miktarlarını periyodik tabloyu kullanarak
karşılaştırınız.
a) Na - K ç) N - O
b) F - Cl d) Li - Be - K
+ 2−
c) Be - B e) Li - He - O
Elektron İlgisi
Elementlerin özelliklerini etkileyen faktörlerden biri de elektron alma
isteğidir. Periyodik cetveldeki gruplarda yukarıdan aşağıya çekirdek yükü
ve atom yarıçapı artar. Elektron alma isteği azalır. Periyotlarda soldan
sağa doğru gidildikçe elementlerin çekirdek yükü artarken atom yarıçapı
azalır. Atom yarıçapı küçüldüğü için atomun elektron alma isteği artar.
Gaz hâlindeki nötr bir atomun elektron alması esnasındaki enerji de-
ğişimine elektron ilgisi denir. Eİ ile gösterilir.
Elektron ilgisi; periyotlarda soldan sağa gidildikçe genellikle artar,
gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe genellikle azalır (Tablo 2.15).
− ͢
−
Cl(g) + e Cl (g) + 349 kJ Eİ = -349 kJ/mol
− ͢
−
F(g) + e F (g) + 328 kJ Eİ = -328 kJ/mol
−
−
N(g) + e + 7 kJ ͢ N (g) Eİ = +7 kJ/mol
−
−
Be(g) + e + 240 kJ ͢ Be (g) Eİ = +240 kJ/mol

−
Na(g) + e − ͢ Na (g) + 53 kJ Eİ= −53 kJ/mol
Yukarıdaki örnekler incelendiğinde elektron ilgisinin, ısı alan (endo-
termik) veya ısı veren (ekzotermik) bir olay olduğu görülür.
Genelde ametal ve metallerin elektron ilgisi ekzotermiktir. Elektron
ilgisinin değişkenlik göstermesinin nedeni atomların elektron dağılımla-
rındaki farklılıklardır. Periyodik cetvelde elektron ilgisi en büyük olan ele-
ment klordur (Cl).
Tablo 2.15: A Grubu Elementlerinin Elektron İlgileri

92 93