Page 32 - Fen Lisesi Kimya 9 | 2. Ünite

Atomlar sürekli etkileşim hâlinde bulunduklarından tek başına atom
yarıçapından bahsetmek olanaksızdır. Atomlar küre olarak düşünüldük-
lerinden atom büyüklükleri, atom yarıçapı olarak ifade edilir. Periyodik
cetvelin bir periyodunda soldan sağa doğru gidildikçe çekirdek yükü ar-
tarken katman sayısı değişmez. Çekirdek çekim gücünün artmasıyla kat-
manlar çekirdeğe yaklaşır ve atom yarıçapı küçülür.
Gruplarda yukarıdan aşağı inildikçe çekirdek yükü artmasına rağmen
BİLGİ KUTUSU
katman sayısı arttığı için atom yarıçapları artar (Şekil 2.21).
Atom yarıçapları genelde
pikometre olarak verilir.
1 pm =10 −12 m

Şekil 2.21: Periyodik çizelgede yerlerine göre baş grup elementlerinin atom
yarıçapları değişimi (pikometre olarak)

BİLGİ KUTUSU
Örnek
Atom çapları sıralanırken
Na, P ve Ca atomlarının atom yarıçaplarını büyükten küçüğe
öncelikle atomların katman 11 15 20
sayısına bakılır. Katman sıralayınız.
sayısı aynı ise çekirdek
yükü büyük olan atomun Çözüm
yarıçapı daha küçüktür.
Aynı grupta katman sayısı 11 Na : 2 ) 8 ) 1 ) 3. periyot 1A grubu
büyük olan atomun yarıça- P : 2 ) 8 ) 5 ) 3. periyot 5A grubu
15
pı büyüktür. Ca : 2 ) 8 ) 8 ) 2 ) 4. periyot 2A grubu
20
Ca’nın katman sayısı büyük olduğu için atom yarıçapı daha büyük-
tür. Na ve P’nin katman sayıları aynı; P’nin çekirdek yükü daha büyük
olduğu için atom yarıçapı daha küçüktür.
Atom yarıçapları sıralaması Ca > Na > P şeklindedir.
20 11 15

■ Nötr bir atom elektron alarak ya da vererek iyon hâline geçer. Nötr bir
atom elektron alırsa iyon yarıçapı artar. Nötr bir atom elektron verirse
iyon yarıçapı azalır (Şekil 2.22).
Örneğin;
−
Klor atomu elektron alınca yarıçapı artar, Cl > Cl
17 17
Kalsiyum atomu elektron verince yarıçapı küçülür, Ca > Ca 2+
20 20
■ İzoelektronik iyonlarda atom numarası büyüdükçe iyon yarıçapı küçü-
−
lür. Cl > Ca 2+
17 20

90 91