Page 35 - Fizik 9 | 4.Ünite

ısıtıcılarında ihtiyaç kadar suyun ısıtılması,
lambaların gereksiz yere açık bırakılmama-
sı, aydınlatmada olabildiğince gün ışığın-
dan faydalanılması, tasarruflu ampullerin
kullanılması, radyatörlerin önüne mobilya
konulmaması, kış aylarında evi havalandır-
ma işleminin çok uzun süre yapılmaması ile
tüketilen enerji miktarı azaltılabilir.
• Tüm gün çalışılan işletmelerde daha az kul-
lanılan bölümlerdeki iklimlendirmenin ayar-
lanması, enerji verimliliği yüksek motorların
kullanılması, kullanılan makinelerin uygun
yağlar kullanılarak yağlanması ile sürtünme-
den kaynaklanacak enerji kayıplarının azal-
tılması ve makinelerin zarar görmesinin en-
gellenmesi ile verim artırılmış, daha az enerji
harcanmış olur.
• Ulaşımda kullanılan araçların periyodik ba-
Görsel 4.4.2: Yaşam döngüsü sembolü
kım ve onarımları ile egzoz gazı ölçümlerinin
yapılması, lastik basınçlarının ölçülmesi, uygun motor yağının
kullanılması yakıt tüketimini düşürür.

Enerji verimliliğinin artırılması çalışmaları sırasında eko-verimli-
lik (temiz üretim) kavramıyla da karşılaşılmaktadır. Eko-verimlilik,
yüksek verimli üretim teknolojileri ve yöntemleri kullanılarak daha az
atık meydana getirilmesi ve enerji üretiminde daha az doğal kaynak
kullanılması anlamına gelmektedir. Eko-verimlilik kirlilik kontrolünü
değil, kirliliği önleyici bir yaklaşımı esas alır. Bu yaklaşım yaşam
döngüsü yaklaşımı (Görsel 4.4.2) olarak da ifade edilmektedir.
Kirliliği önleyici bu yaklaşımda doğal kaynakların en elverişli şe-
kilde kullanılması, hammaddenin ve enerjinin oldukça
az kullanılıp daha az atık oluşturulması hedeflenmek-
tedir. Bu yaklaşımda, ilgili teknolojilerin iyileştirilmesi ve
geliştirilmesi çalışmaları da bulunmaktadır. T.C. Bilim,
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesindeki Verimlilik
Genel Müdürlüğü ile T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Ba-
kanlığı bünyesinde kirliliği önlemeye yönelik çeşitli ça-
lışmalar, projeler ve kampanyalar yürütülmektedir.
Enerji verimliliğinin artırılması, insanlığın enerjiyi fark
edip kullandığı günden bugüne merak ettiği ve araştırdı-
ğı bir alan olmuştur. Bilim insanları devridaim makineleri
adı verilen, sonsuza kadar, enerjisi hiç bitmeden, sürekli
enerji üreten ve sürekli iş yapan makineleri icat etmek
için asırlar boyunca uğraşmışlardır.
Bilinen ilk örneklerden biri, bir kez çevrildikten
sonra durmadan çalışacağı düşünülen tekerlektir
(Görsel 4.4.3). Tekerleğin içindeki panellerin arasına
bilyeler yerleştirilmiş ve dönüş sırasında hareket eden
bu bilyelerin, ağırlıkları sayesinde tekerleği sonsuza ka-
dar döndüreceği düşünülmüştür. Bu tekerlekte bilyelerin Görsel 4.4.3: Devridaim tasarımı

ENERJİ 195