Page 165 - sosyoloji

SOSYOLOJİ 11

1. Olası cevap: okul çevresinin gelişimine katkı sağlamaktır. B isimli öğrenci-
Açık ve kapalı kamusal alanda maske takılması kuralı yani nin ise mağdur olarak sürece katılarak duygu ve beklentilerini
resmî kontrol en çok karşılaşılan kontrol türü olmuştur. Bunun ifade etme olanağı bulmasını sağlar. Aynı zamanda zararın te-
nedeni maske, mesafe kuralına uyulmasının toplum sağlığını lafisi veya bedelinin tazminini, kendinden özür dilenmesi için
tehdit eden bir salgının yayılmaması için bilinen en geçerli bir fırsatın oluşmasını ve uygun olduğu durumlarda faille olan
yöntem olmasıdır. Bu nedenle maske takılması normu resmî ilişkisinin düzeltilmesi imkânını mağdura sağlar.
kontrol türü olarak karşımıza çıkmıştır. 3) Bu ihtiyaçları karşılamak kimin sorumluluğundadır?
2. Olası cevap: Okul topluluğu onarıma direkt olarak müdahil olur. Konu üze-
rine eğitim almış kolaylaştırıcılar tarafından süreç yönetilir.
Salgına neden olan virüslerden birinin Covid-19 (Yeni Tip
Koronavirüs) olduğu görülmektedir. “Evde kal” söylemiyle 2. Yönerge:
yaşanan eve kapanma durumu, fiziksel mesafeyi koruma di-
siplini, maske takma zorunluluğu, hijyen gerekliliği, sokağa 1. Ceza adaleti kanun ihlaline, diğer bir deyişle, suça odaklanır;
çıkma yasakları… Kısacası karantina uygulamalarıyla top- adalet suçun belirlenip karşılığında cezanın verilmesiyle sağ-
lumsal yaşamın alışılanın dışına çıkmasına yol açan yavaş- lanır. Fail, fiilinin sonucunda hak ettiği karşılığı bulmalıdır.
lama hâli, toplumu derinden sarsmaktadır. Eve kapanmanın Onarıcı adaletin odak noktası, mağdurun ihtiyaçlarının ve za-
uzun sürmesi, ev içi hâllerde beklenmedik olumsuzluklara yol rarının failin sorumluluğunda onarılmasını sağlamaktır. Ona-
açabilir. Örneğin aile üyeleri aynı ve dar mekânda uzun süre rıcı adalet mağdurun zararına ve ihtiyaçlarına odaklanır. Ayrı-
bir arada bulunmanın getirdiği sıkıntılar sonucunda birbirle- ca fail ve topluma da odaklanır. Ayrıca topluluk ve toplum da
riyle karşı karşıya gelebilirler ve aile içi şiddet ortaya çıkabi- bu zarardan ortaya çıkan sonuca yani failin sorumluluklarına
lir. Bireysel yaşama değer verildiği ve bireysel yaşam için her odaklanır. Onarıcı adalet, içerici ve işbirlikçi bir süreç benim-
türlü imkânın hazırlandığı bir dönemde, bu kadar uzun süre ser. Durumla ilgili bireyleri bir araya getirir mağdur, fail, top-
dar bir mekânda gerçekleşen birlikte yaşam, aile üyelerinin luluk üyeleri ve toplum. Hataları, olumluya çevirmeye çalışır.
üstesinde gelemeyeceği zorlukları doğurabilir. Bu zorlukları 2. Olası cevap:
aşmak için, uzmanlar tarafından kitle iletişim araçları aracılığı Onarıcı adalet uygulaması için uzlaştırıcının eğitim alması
ile etkili iletişim becerilerine yönelik, psiko-sosyal destek vi- gereklidir. Müdahalenin önemli bir amacı da faillere yeni de-
deoları hazırlanarak paylaşılabilir. ğerler ve beceriler öğretilmesidir. Bu eğitim sürecine zaman
ayrılması ve bu eğitimin, konusunda uzman olan kişiler tara-
Çalışma No.: 31
fından verilmesi gerekmektedir. Uygun sayıda öğrenci ve bu
1. Yönerge: konuda eğitim almış yeterli sayıda uzman olmalıdır. Ailelerin
bu sürece katılmaları çok önemlidir; öncelikle bu konuda bil-
1. Olası cevap: gilendirilmeleri gerekmektedir.
Onarıcı adalette suçluların “çekinmeden razı olacakları” bir
ortamda yaptıklarından utanmalarını ve pişman olmalarını 3. Yönerge:
sağlanır. Bu şekilde hem kurbanların hem de kamunun yap- Olası cevap:
tıklarını onaylamadığının farkına varmış olurlar. Literatürde- Hafif suçların ve ilk kez suç işleyenlerin davalarını ve prob-
ki onarıcı adalet örneklerinin çoğu, soygun, hırsızlık, aile içi lemlerini hedeflemek onarıcı adalet uygulamasında sık görü-
şiddet, araçlarla işlenen suçların dâhil olduğu bir grup benzer len bir eğilimdir. Başlangıçta bu şekilde davranılmasının bazı
suçlara odaklanmıştır. Her ne kadar onarıcı adaletin yeniden iyi nedenleri olabilir. Bununla beraber, onarıcı adalet prog-
suç işleme olaylarını azalttığı görüşünü destekleyecek sağlam ramlarının sadece hafif suçlar ya da ilk kez suç işleyenler için
veriler olmasa da bu alanlarda başarılı olmuş bazı, yeniden uygun olduğu görüşünün temellendirilmesi zor görünmekte-
uyum sağlama vakaları vardır. dir. Hatta onarıcı yaklaşımlar başka yaklaşımların kullanıla-
2. Yönerge: bileceği mağdursuz suçların söz konusu olduğu davalarda çok
abartılı ve anlamsız olabilmektedir. Bazı suçlar için onarıcı
Kantin sırasında bekleyen B isimli öğrencinin önüne, üst sı- adaletin kullanılmasının diğer suçlarda kullanılmasına göre
nıfta okuyan A isimli öğrenci geçer ve onu, sıradan çıkması daha tartışmalı olduğu bilinmektedir. Belirli bir ortamda neyin
için fiziksel şiddet sayılacak şekilde iter. Bunu gören nöbetçi çok tartışmalı olduğu toplumun özellikleri, kültürel bağlam
öğretmen duruma müdahale eder. Fiziksel şiddet içeren davra- veya programın doğası gibi bazı faktörlere bağlıdır. Örneğin
nışı nedeniyle A disiplin kuruluna sevk edilir. aile içi şiddet ve cinsel saldırı suçlarında onarıcı adaletin kul-
lanımı çok tartışılmalıdır. Onarıcı adaletin bazı savunucuları
Klasik adalet anlayışı onarıcı yaklaşımın, dikkatlice düşünülen uygulamalara ve gü-
1) Hangi suç işlenmiştir? vencelere bağlı olarak bütün suç çeşitlerine uygun olduğunu
Kavga etmek, başkalarına fiili şiddet uygulamak suçu işle- düşünür ve onarıcı adalet programlarının aile içi şiddet ve
miştir. Uygunsuz davranış, okul kurallarını ihlal eden her şey cinsel saldırı suçlarını da kapsaması gerektiğini savunurlar.
suçtur. Diğerleri ise -bazı kadın örgütleri gibi- onarıcı yaklaşımların
2) Bu suçu kim işlemiştir? kadın mağdurları tekrar mağdur edebileceğini ve suç oluştu-
A isimli öğrenci bu suçu işlemiştir. Suçu işleyen kişi ile oku- ran davranışın zararlı yanlarının açığa vurulmasının yeterli bir
lun karşı karşıya olduğu varsayımından hareket edilir. şekilde sağlayamayacağını söylemektedirler.
3) Faillerin hak ettiği ceza nedir?
Okuldan 1-5 gün arasında kısa süreli uzaklaştırma cezasını Çalışma No.: 32
gerektiren fiil ve davranışlar. Bu yaklaşımda önlem için ceza-
landırmanın gerekli olduğu düşünülür. 1. Anomi toplumda normlara karşı inancın azalması sonucu olu-
şan bir kuralsızlık ve normsuzluk hâlidir. Anomi durumunda
Onarıcı adalet anlayışı normların insanlar üzerindeki etkisi azalır, toplumda karışıklık
1) Suçtan kim zarar görmüştür? ve çatışma hâli baş gösterir.
B isimli öğrenci suçtan zarar görmüştür. Uygunsuz davranış, 2. Olası cevap:
başka biri tarafından bir grup veya kişiye verilen psikolojik,
fiziksel bir zarar olarak tanımlanmaktadır. Toplumsal düzeni sağlayan normlara olan inancın zayıfladı-
2) Bu kişilerin ihtiyaçları nelerdir? ğı ve uyulmadığı bir toplum hayal edilebilir. Böyle bir top-
Duyguların, ihtiyaçların ve düşüncelerin ifade edilmesi yo- lumda ortak duygular ve birliktelik kaybolmuştur ve insanlar
luyla sorunların çözümüne odaklanır. A isimli öğrencinin suça yalnızca kendi çıkarlarını önemsemektedir. Hastalara ve zor
itilmeden, okul ve okul çevresinde kalıp, yapmış olduğu dav- durumda olan insanlara kimse yardım elini uzatmamaktadır.
ranışın nedenlerini anlamaya ve sorumluluğu kabullenmeyi Yardımlaşma ve dayanışma duygusu yitirilmiştir. Aile için-
öğrenmesine ihtiyacı vardır. Amaç toplumdan dışlanmadan de, okulda, trafikte, iş yerlerinde, üyesi olduğumuz sosyal
yapmış oldukları davranışların sorumluluklarını ve etkilerini gruplarda mevcut kurallara uyulmamaktadır. Özellikle sosyal
kabul edip anlayarak hem kendi bireysel gelişimlerini hem de kurumlar işlevselliğini yitirmektedir. Kuralsızlık durumların-
162