Page 262 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 139

Farsçadan tercüme yapan on altı, Sanskritçe’den tercüme yapanlar üç, Nabatî dilinden Arapçaya
çeviri yapan bir mütercim bulunuyordu. Bu iş için büyük bir kaynak ayrılmıştı. İlim alanına yapılan bu
yatırımlar kısa zamanda ürünlerini verdi ve Müslümanlar arasından büyük bilginler, filozoflar, kâşif ve
mucitler yetişti. Me’mûn’un Bağdat yakınlarındaki Şemmâsiye’de kurdurduğu rasathanede araştırma
yapan astronom ve matematikçilerin çoğu Beytü’l-hikme kadrosunda yer alan âlim ve kâşiflerden
idi. Bu dönemlerde bir tercüme bürosu ve bir kütüphane olarak kurulan Beytü’l-hikme giderek fizikî
ve fonksiyonel açıdan gelişip genişledi, özellikle pozitif ilimlerin araştırıldığı bir merkez ve bir eği-
tim kurumu hâline geldi. Bu merkezde ben de cebir,coğrafya,algoritma,astronomi üzerine çalışmalar
yaptım. Hint, Arap rakamlarıyla hesaplamalar yaptım.’’ dedi. Sonra Ali’ye ‘‘bu çalışmalarımı ve beni
biliyor musunuz, eserlerim sizin döneminize erişti mi?’’ diye sordu. Ali birden irkildi ve cevap verdi:
‘‘Sizin eserleriniz günümüz dünyasının bilimsel çalışmalarının temelini oluşturan çok kıymetli eserler.
Modern matematiğin temelini oluşturup bir çok alanda insanlığa bilimsel katkılar sağladığınız için
çok teşekkür ederim.’’ Ayrıca biz sizi ‘‘Cebrin babası’’ olarak tanıyoruz dedi.Hârizmî de: ‘‘Gayretim ve
emeğim boşa gitmemiş çok mutlu oldum’’ dedi. Hârizmî: ‘‘Beytü’l-hikme çalışmalarına devam ediyor
mu?’’ diye sordu. Ali çok üzgün cevap verdi: ‘‘Beytü’l-hikme maalesef günümüze kadar ulaşamadı.
500 yıldan fazla İslâm ilim dünyasına kaynak teşkil eden bu merkez 1258’de İlhanlı hükümdarı Hülâ-
gû tarafından yakılıp yıkılmıştır.’’ Ali birden uyandı, gerçek mi, rüya mı olduğunu anlayamadığı bu
dakikaları hiç unutmadı.

1. Beytü’l-hikme kavramını açıklayınız?

2. Beytü’l-hikme günümüzdeki bilimsel çalışmalara nasıl bir katkı sağlamıştır?

3. Beytü’l-hikme’de hangi dillerden Arapçaya tercümeler yapılmıştır?

259
Hazırlayan: Arzu KARA