Page 24 - Fizik 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 10 6

Örnek Soru
Aynı ortamda üretilen K, L ve M seslerine ait dalga modelleri verilmiştir. Modellemelerde moleküllerin
sıklaştığı bölgeler dalga tepesi, seyrekleştiği bölgeler dalga çukuru olarak çizilmiştir.

K L M

Buna göre
a) K, L ve M seslerinin şiddetlerinin büyüklüklerini karşılaştırınız.
b) K, L ve M dalgalarına ait seslerin yüksekliklerini karşılaştırınız.
Cevap:
a) Aynı ortamdaki aynı dalga boyuna sahip seslerden genliği büyük olanın şiddeti de büyüktür. Buna göre K, L ve M seslerinin şiddetleri
arasındaki büyüklük ilişkisi L > M > K şeklinde olur.
b) Ses dalgalarının yüksekliğini, frekansı belirler. Aynı ortamdaki dalgaların ilerleme hızları eşit büyüklükte olur. Şekillere göre K, L ve M
ses dalgalarının dalga boyları eşit büyüklüktedir. V = λ ∙ f olduğundan frekansları ve seslerin yükseklikleri de eşit olur.

4. Yönerge Sesle ilgili tını, rezonans ve yankı kavramları açıklanır. Uğultu, gürültü ve ses kirliliği kavramlarına
değinilir.
Aynı frekans ve şiddete sahip seslerin kaynağının yapısındaki farklılık nedeni ile farklı işitilmesine tını
denir.

Her sistemin kütle ve esneklik gibi kendine özgü özelliklerine bağlı olarak sahip olduğu bir titreşim fre-
kansı vardır. Bu frekansa doğal frekans denir. Periyodik bir dış etki, uygulandığı sistemin doğal frekan-
sına eşitse sistemin titreşim genliği sürekli artar. Bu olaya rezonans denir.
Diyapozon; titreştirilince belirli frekansta ses çıkaran, ana seslerden birini veren, çelikten yapılmış, U
biçiminde bir araçtır (Görsel 2). Aynı doğal frekansa sahip iki diyapozon şekildeki gibi yerleştirilerek
biri diyapozon tokmağı ile vurulup titreştirilirse diğer diyapozonun da aynı frekansta titreştiği gözlenir
(Görsel 3). Bu duruma iki diyapozon için rezonans hâli denir.

Diyapozon
Tokmağı

Görsel 2: Diyapozon Görsel 3: Diyapazonun rezonansa girmesi

23