Page 73 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
CEV
lerle çevreyi bütünlediği camiler inşa ediyor. Osmanlı yapıla- 6. Anadolu coğrafyası en eski cağlarda kurulmuş medeniyetlerden
rında giderek artan bu yalınlık, son derece etkileyicidir. Çağdaş günümüze kadar varlığını sürdüren, insanlık değerlerini ba-
dünyanın kent mimarisinde ulaşılması amaçlanan, mekân-form rındıran, farklı kültür ve medeniyetlerin birbirine karıştığı bir
ilişkilerinin çok erken bir örneğini de Osmanlıdan verebiliriz.” kültür havzasıdır.
Bu ifadelerden yola çıkacak olursak yazar mekân form ilişkisin-
de sadelikten yanadır. Bu aynı zamanda insanoğlunun günümüz 7. Metin açık ve anlaşılır bir dille yazılmış. Yazarın samimi dili
kaotik kent hayatına da sıkıcılığı ve karmaşıklığı üzerinden yap- metnin sıkılmadan okunmasını sağlamaktadır. Gökova’nın çok
tığı bir eleştiridir. farklı kültür katmanlarına sahip olması, kültür taşıyıcısı özelliği
oldukça ilgi çekicidir. Yazarın metnin sonundaki daveti Göko-
10. Cumhuriyet Dönemi’nde gerek nitelik gerekse nicelik yönün- va’yı görme isteği uyandırmaktadır.
den başarılı birçok eser yazılmıştır. Bu, yazarların Anadolu'yu
keşfetme, yaşadıkları coğrafyayı anlama çabalarının bir sonu- 8. Gezi yazılarında en sık kullanılan tekniklerden biridir öyküle-
cudur. Aynı zamanda ulaşım olanaklarının fazlalığı, güvenlik me. Çünkü yazar gezme eylemini gerçekleştirirken bir yandan
endişesinin olmayışı ve nesir türünün bu dönemde yazarlar ta- da hayatı, gördüklerini, ilgisini çeken unsurları, başından geçen-
rafından tercih edilmesinin de payı büyüktür. Bir dönem etkili leri hikâye ederek anlatır. Bu, okuru hem olayların içine çeker
olan memleketçilik, mavi Anadoluculuk vb. gibi akımlar da gezi hem de metnin okunmasını kolaylaştırır.
yazı larının yazılmasında etkili olmuştur. 9. Gökova sahilini gösteren denizden çekilmiş bir görsel veya Gö-
kova'nın yüksekten çekilmiş bir görseli de tercih edilebilirdi. Bu
11. Tespitlerim Doğru yazılış aslında tamamen bizim estetik beğenimiz ile ilgili bir durumdur.
İlçe ilçe
Kapıkaya festivaline Kapıkaya Festivali’ne 10. Azra Erhat, Anadolu’da kültür kaynaklarının derinlerine inmiş
Yılda yıl da ve pek çok kültürün beşiğinin Anadolu toprakları olduğunu
pekçok pek çok görmüştür. Metinde geçen “Dünya uygarlığının köklerini için-
Temmuz temmuz de taşıyan Anadolu toprağının hep yeni filizler verdiğini şu el
Bölgede bölgede değmemiş, ayak basmamış Şehir Adası'nda görmemiş miydik?
seyehat sayahat İnsanı durmadan bir şeyler aramaya, bulmaya çağıran bu top-
yurtiçi yurt içi rak karşısında, bulunanı bilineni gözden geçirmek canlı bir zevk
entellektüel entelektüel
olmakla kalmıyor, Hitit'ten, Yunan'dan tutun da Mevlana'ya,
Ömer Hayyam'a kadar şiir dünyasında dolaşırken Anadolu'da
Etkinlik No.: 10
birer sınır taşı gibi yükselen bu anıtlar arasında insanlık düşün-
1. Metinde yazar, kahraman anlatıcı olarak karşımıza çıkmaktadır. cesinin hiç ardı kesilmeyen tatlı bir rüzgâr gibi estiğini görebili-
Gökova’yı gezen, oralarla ilgili bilgileri, izlenimleri bize aktaran yor insan.” cümleleri de bunu kanıtlar niteliktedir.
kahraman anlatıcıdır ve onun bakış açısı ile bir anlatım söz ko- 11.
nusudur. Kahraman anlatıcı, aynı zamanda kendi dil ve üslubu- Eksiltili cümle Oradan otobüsle Efes…
nu kullanır ve birinci tekil şahıs ağzıyla konuşur. Okuyucu ile Açık denize çıktık.
daha sıcak, samimi ve inandırıcı bir diyalog kurmasıyla okuyu- Basit cümle Uzaktan Turgut Reis'in anıtını gördük.
cuya daha yakındır. Bu sayede anlatıcının tepkilerini, hissettik-
lerini, düşündüklerini de öğrenme fırsatı buluruz. Girişik birleşik cümle Her güzel şeyin bitmesi insana bir acılık verir.
2. Açıklama Betimleme Acayip biçimleri ile Çatal Adaları karşımızda her
Sıralı cümle an değişiyor, güneş alçaldıkça koyulaşıyordu.
Denizden görülen taş yapılara Karşıda Kıran Dağları yer yer pembe Uyuduk, uyandık, bütün gece böyle geçti.
vardık. Büyük, kemerli pence- ve mor harelerle koyu kahverengi bir
relerle açılan iki tane dört köşe duvar gibi Gökova'yı kapıyordu. İsim cümlesi Günlerden gene cuma idi.
yapıydı bunlar.
12. a) Özneleri ayırmak için kullanılmış (Gece biz uyurken Brobro,
3. Gezi yazılarında yazar kendi izlenimlerini okura aktarır. Bu Paluko ve Hasan).
izlenimler öznel ifadeler olarak karşımıza çıkar. Çünkü öznel b) Cümleleri ayırmak için kullanılmış.
yargılar yazarın karşısındaki eşyayı, durumu kendi bakış açısına
göre değerlendirmesi ile ilgilidir. Yazarın öznel ifadeler kullan- Gece biz uyurken Brobro, Paluko ve Hasan kalkmışlar, makine
ması, okura seslenmesi anlatımı daha samimi ve etkileyici hâle cümle
getirmiştir. yi çalıştırmışlar, yelkeni açmışlar, Keramos'a filan uğramadan
cümle cümle
4. doğru Bodrum’a yol almışlar.
gözlem 13.
öğreticilik betimleme Yüklemin yerine göre Kurallı cümle

kronolojik öznel ve Anlamına göre Olumlu cümle
zaman GEZİ YAZISI nesnel
planı anlatım Girişik birleşik cümle “bağla-y-ıp (zarf fiil
Yapısına göre
eki) (İçinde fiilimsi geçen cümlelerdir.)
öyküleme açıklama
Yüklemin türüne göre Fiil cümlesi
Etkinlik No.: 12
Etkinlik No.: 3
5. Eski çağlardan kalma mozaik, kabartma ve sarnıçlardan söz
edilmiştir. Mevlana ve Ömer Hayyam gibi önemli şairlere de- 1. 1. “Maske” kelimesi salgın hastalıklarda kullanılan yüz maskelerini,
ğinilmiş, Turgut Reis adına dikilen bir anıttan bahsedilmiştir. tiyatroda kullanılan maskeleri ve bir film adını çağrıştırabilir. Bu
Balıkçı, deniz canlılar. kelimeye TDK Sözlük’teyse “Boyalı karton, kumaş veya plastik-

72