Page 74 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEV
CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
ten yapılan ve başkalarınca tanınmamak için yüze geçirilerek 2. “… genetik dizilerin % 99,98’inden fazlasının aynı olduğunu
kullanılan yapma yüz, gaz maskesi, yüz ve boyun güzelliği için buldular.” derken sayısal verilerden yararlanma; “Aynı zaman-
cilde sürülen krem, macun vb. şeyler” gibi anlamlar verilmekte- da Covid-19’un gen diziliminin SARS’a neden olan coronavirü-
dir. Okunan metnin öğretici bir metin olması maske kelimesinin sünkiyle %79, MERS’e neden olan coronavirüsünkiyle de %50
çağrışımlarıyla sözlük anlamlarının benzer olmasında etkili ol- oranında benzer olduğu tespit edildi.” derken karşılaştırma;
muştur. “İnsanda hastalığa neden olan ve Afrika, Malezya, Bangladeş
2. Kişisel hava filtreleri çok pahalı olduğu için yaygın olarak kul- ve Avustralya’daki salgınların kaynağı olan Marburg, Nipah ve
lanılması beklenmiyor. Ancak daha makul fiyatlarla üretilirse Hendra virüslerinin kaynağı da yarasalar.” derken örneklendir-
daha fazla tüketiciye ulaşabilir. me yöntemi kullanılmıştır.
3. Bu metin öğretici bir metin olduğu için terim anlamlı kelimeleri 3. Bu metnin bilimsel verilere dayanması, nesnel bir dil kullanma-
sıklıkla içermektedir. Metinde kişisel hava filtreleriyle ilgili bilgi sı, gerçek ve terim anlamlı kelimelere yer vermesi bakımından
verilirken konuyla ilgili terim anlamlı kelimeler kullanılarak ko- tutarlı ve doğru bir metin olarak kabul edilebilir.
nunun daha iyi açıklanması amaçlanmıştır.
4. Yarasalar salgın hastalıklara karşı dayanıklı can-
4. Bu metin, kişisel hava filtreleriyle ilgili bilgi almak isteyen kişi- Ana Düşünce lılardır.
lere gerekli bilgileri vermek üzere yazılmıştır.
Yardımcı Düşünce 1 Yarasalar birçok hastalığa ait virüsün taşıyıcısıdır.
5. 5N1K Kuralı Yardımcı Düşünce 2 Yarasalar güçlü bir bağışıklık sistemine sahiptir.
Ne? Kişisel hava filtreleri
Nerede? Las Vegas, Nevada Yardımcı Düşünce 3 Yarasalar uçarken yüksek enerjiye ihtiyaç duyar
ve bu durumdan dolayı virüse aşırı tepki gösterir.
Ne Zaman? 2020, ocak ayı, temmuz ayı
Kişisel hava filtreleri soluduğumuz havayı filtreden geçire-
Nasıl? 5. Günümüzde toplumları derinden etkileyen Covid-19 hasta-
rek temiz bir hava solumamızı sağlar.
Neden? Temiz bir hava solumak için lığının sebebi olarak yarasalar gösterilmektedir. Birçok insan
Kim? Tüketici Teknolojileri Birliğinin üyeleri yarasaların salgın hastalıklarla nasıl mücadele ettiğini merak
etmektedir. Bu bakımdan metin günümüz sosyal gerçekliğiyle
6. Bu metinde yazar nesnel bir dil kullanmıştır. Metinde gerçek ve yakından ilişkilidir.
terim anlamlı kelimelerin sıklıkla kullanılması, metnin tek bir
anlamı ifade etmesi ve anlatılanların kanıtlanabilir olması yaza- 6. Bu metin öğretici bir metin olduğu, öğretici metinlerde tek bir
rın nesnel bir anlatım kullandığını göstermektedir. anlam olduğu ve birden fazla anlama gelebilecek ifadelere yer
verilmemesi gerektiği için metinde gerçek anlamlı kelimeler çok
7. Son dönemde dünya üzerinde salgın hastalıkların artması ve sık kullanılmıştır.
özellikle Covid-19 hastalığı nedeniyle yaşanan pandemi süreci
toplumlarda değişime neden olmuş, bu durum hastalıklardan 7. Yarasaların uçarken yüksek enerjiye ihtiyaç duyması, hücre lerde
korunmak üzere kullanılan maskelere olan ilgiyi arttırmıştır. yıkıma neden olur ve birçok DNA parçası vücuda yayılır. Ya-
rasanın vücudu bu parçaları virüslerin istilası olarak görür ve
8. Yazar, günlük hayatımızda önemli bir yer tutmaya başlayan
maskelerle ilgili okuyucuyu bilgilendirmek ve onların merakını bunlarla anında mücadeleye başlar. Bu sayede vücudun virüsler-
den zarar görmesi engellenir.
gidermek için haber metni türünde bir eser yazmış olabilir.
9. Bu metin kişisel hava filt releriyle ilgili bilgi vermek ve okuyucu- 8. Birçok hastalığı taşımasına rağmen yarasaların bu hastalıklarla
yu bir şeyler öğretmek ama cıyla yazıldığı için metinde açıklayıcı baş etmesi ve bağışıklık sisteminin güçlü yönleri bu metnin ilgi
anlatım biçimi, varlıklar arasındaki benzer ve farklı yönleri ortaya çekici taraflarıdır.
koymak için karşılaştırma, düşünceleri somut hâle getirmek için
örneklendirme, düşüncelerin kanıtlanabilmesi için sayısal veriler- 9. Eş görevli sözcükleri ayırmak için virgül, özel isme gelen çekim
den yararlanma yöntemi kullanılmıştır. ekini ayırmak için kesme işareti tamamlanmış bir cümlenin
sonu olduğu için nokta kullanılmıştır.
10. Yapısına
Cümle Nedeni
Göre Çeşidi 10. Anlamına
“Soluduğumuz havanın kalitesi Cümle Nedeni
Soluduğumuz havanın hakkındaki endişeler gün geçtikçe Göre Çeşitleri
kalitesi hakkındaki Birleşik artmaya” ifadesi yan cümle, “devam Yarasalar kuduz virüsü de Yüklemlerdeki taşıma ve
endişeler gün geçtikçe cümle ediyor” ifadesi temel cümle olduğu taşıyor ama bu virüsten Olumlu cümle etkileme eylemleri gerçek-
artmaya devam ediyor. leştiği için bu cümle olumlu
için bu cümle birleşik cümledir. kendileri de etkileniyor. bir cümledir.
“Hava kirliliği seviyeleri az gelişmiş
Hava kirliliği seviyeleri ve gelişmekte olan ülkelerde” ifadesi Iowa Üniversitesinden İlk cümlenin yüklemindeki
az gelişmiş ve gelişmek- Birleşik yan cümle, “hızla artıyor” ifadesi mikrobiyolog Stanley konakçısı olma durumu ger-
te olan ülkelerde hızla cümle Perlman’a göre yarasalar Olumlu ve çekleştiği için bu cümle olum-
artıyor. temel cümle olduğu için bu cümle lu cümledir. İkinci cümlenin
birleşik cümledir. uzun zamandır bu vi- Olumsuz cümle yüklemindeki hastalanma işi
Dünya’da her 10 kişiden rüslerin konakçısı ancak gerçekleşmediği için bu cümle
9’u kirli hava soluyor ve Bu ifadede iki cümle “ve” bağla- yarasalar hastalanmıyor. olumsuz cümledir.
bu hava kirliliği her yıl Bağlı cümle cıyla bağlandığı için cümle bağlı Araştırmacılara göre, bu
1,7 milyon çocuğun cümledir. durum, yarasaların bağı- Cümlenin yüklemindeki alı-
ölümüne neden oluyor.
şıklık sistemini virüslere Olumlu cümle koyma işi gerçekleştiği için
karşı aşırı tepki göster- bu cümle olumlu cümledir.
Etkinlik No.: 13 mekten alıkoyuyor.
1. Bilimsel çalışmalara ilgi duyanlar, dergi okumayı seven ve yara-
saların salgın hastalıklarla nasıl baş ettiklerini öğrenmek isteyen
kişiler bu metnin hedef kitlesi olabilir.

73