Page 68 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11

CEVAP ANAHTARI
5. Yalın bir dil kullanıldığını söylemek mümkündür. Tanzimat Dö- Etkinlik No.:10
nemi’ndeki arayışların işlenmesi yönüyle de tiyatromuzun nere-
lerden nerelere geldiğine ışık tutması bakımından toplumsal bir 1. Ana fikir: Huzur romanının otobiyografik tarafını, değerler ça-
konuya odaklanıldığını düşündürmektedir. Sosyal değişimlerin tışmasını ve anlatım tekniğini değerlendirmek.
işlenmesi ise taklitten ziyade kendimiz olmamız şeklinde özetle- Yardımcı fikirler:
necek bir ana düşünce ile verilmiştir.
- Mümtaz’ın kişisel mutluluğu ile toplumsal sorumluluğunun
6. Ana metindeki kişiler, Tanzimat döneminde yaşayan, o döneme çatışması.
özgü bir dille konuşan, o dönemde yaşamış azınlıklardan olan ve - Romanın birinci kişi ağzından yazıldığının belirtilmesi.
o dönemin unvanlarına sahip olan kişilerdir. Yukarıdaki metin- - Tanpınar’ın Huzur’u bir müzik formuna göre düzenlemeye
de (Nalınlar) yer alan kişiler ise köy ortamında yaşayan, köyde çalışması.
konuşulan günlük dille kendini ifade eden, Anadolu’da çok kul-
lanılan isimlere sahip olan kişilerdir. 2. Yazarın romana yaklaşımı, kişiler üzerinden değerler çatışması ve
farklı anlatım teknikleri açısından eleştirme şeklinde olmuştur.
7. Fasulyeciyan karakteri, orta oyunundaki Anadolu dışından gel- Yazar, okuyucuyu bazı yerlerde yönlendirmek istemiştir. Eleştir-
miş karakteri hatırlatmaktadır (Rum, Ermeni vb.). Dilinin aksa-
nını yansıtması da bunun en belirgin özelliklerindendir. menin kullandığı dil ve anlatım ile işlediği konular, okuyucuyu
roman açısından olumlu yönlendirmeye yöneliktir.
8. Doğru anlatıma sahip bir cümlede cansız varlıklar çoğul hâldey- 3. a) Bir Huzursuzluğun Romanı: Huzur adlı metin, konusuna
ken özne olduğunda yüklem tekil olur. Bu cümlede “Hatıralar” göre eseri konu alan eleştiri türüdür. Eleştiri baştan sona ka-
sözcüğü kişileştirildiği için özne çoğul olsa bile yüklem tekil ya dar romana yöneliktir.
da çoğul olabilir.
b) Bir Huzursuzluğun Romanı: Huzur adlı metin, eleştirmenin
9. “Kimin elini öpecek? Senin mi, onun mu?” Tamlayan eksikliğin- tutumuna göre nesnel eleştiri türüdür. Yazar, herkes tarafın-
den kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. dan kabul edilebilecek değerlendirmeler yaparak gerekçeler
Özne-yüklem uyumsuzluğu söz konusudur. Özne belgisiz zamir belirttiği için eleştiri metni nesneldir.
ya da belgisiz sıfat olursa yüklem tekil olur. 4. Ahmet Hamdi Tanpınar Huzur romanında anlatımda üçüncü
kişi tekniğini seçmiş ve iç monolog tekniği kullanmıştır. Böy-
Etkinlik No.:9 lece Tanpınar, romanı birinci kişi ağzından anlatmadığı hâlde
Mümtaz’ın duygularını, mizacını, kişiliğini, büyük ölçüde, san-
1. Deyim anlamlı sözcükler: El ele vermek, can vermek, göz kulak ki birinci kişi ağzındanmış gibi okuyucuya dolaysız bir şekilde,
olmak. canlı olarak sunmayı başarmıştır. Tanpınar, Huzur’u bir müzik
Deyimler, kısa ve özlü anlatımları ile metindeki ifadelerin daha formuna göre düzenlemeye çalışmıştır.
anlaşılır olmasını sağlar. Mecaz anlam özelliği ile anlatımı ilgi
çekici hâle getirir. Metindeki anlatımı güçlendirir ve zenginleşti- 5. Romanda geçen aşk, ayrılık, hastalık, savaş gibi konular toplum-
rir. Daha etkileyici bir anlatım sağlar. sal ve bireysel gerçekliklerdir. Bu gerçeklikler romanda yeniden
yorumlanarak ve kurgulanarak verilmiştir.
2. Metnin ana kurgusu hayal-gerçek çatışması üzerine kurulmuş-
tur. Metindeki bu çatışma, ana karakterin pişmanlığının ortaya 6. Eleştirmenin yaptığı yorumlar tutarlıdır. Çünkü yorumlar ge-
çıkmasında etken olmuştur. Pişmanlık da metnin temasını oluş- rekçeleriyle okura sunulmuştur. Metinden örnek:
turmuştur. Ana karakter, olay örgüsünün sonunda pişmanlığını “Bütün sanatlar musikinin peşindendir ve bir sanatçı olarak
ifade ederek bağışlanmayı diler. Tanpınar’ın kendi de. Yaşar Nabi’ye yazdığı bir mektupta bu ko-
nuya değinerek kendi yazış yöntemi hakkında şu önemli açıkla-
3. Bilgilendirici metni göz ününde bulundurduğumuzda Shakes- mayı yapar: Fakat hayatımda asıl çalışma devresi, garp musiki-
peare’in mekân olarak sihirli bir adayı, şahıs kadrosunda periyi, sini tatmaya başladığım zaman açıldı. (...) Kompozisyon için de
olay örgüsünde büyüyü kullanması olay örgüsünün kaynağının örneğim musiki olmuştur.”
mitoloji olduğunu ortaya koyar. Olay kişilerinin büyülü bir fır-
tına ile tek bir adaya toplanması birbirinden bağımsız olayların 7. Açık ileti: Huzur bir ağustos sabahı, İkinci Dünya Savaşı’nın ila-
birleştirilmesi için kullanılmıştır. Yine çözüm bölümünde bir nından hemen hemen yirmi dört saat önce başlar ve dördüncü
olayın çözülmesi ile diğerlerinin çözüme ulaşması Shakespea- bölümde, yirmi dört saat kadar sonra savaş ilan edilirken biter.
re’in kurgusunun temel niteliğidir. Örtük ileti: Yaz biterken Mümtaz ile Nuran’ın aşk dünyası da
bulutlanmaya başlar. Üçüncü bölümü melankolik diye nitelen-
4. Prospero’nun verilen metindeki son sözleri bir tirat örneğidir
ve yazar bunu şiir diliyle düşündürücü sözlerle süsleyerek yap- direbileceğimiz duygu atmosferi ile sonlanır.
mıştır. Eserin adı başta olmak üzere içeriğinde kullanılan birçok 8. Cümlelerin düzeltilmiş hâli:
sözcükte doğa unsurlarına yer verilmiştir. (Yolculuğunuz süre- Şimdi anlatacaklarıma dikkatlice kulak verin. (Deyimin yanlış
since denizler dalgasız, rüzgârlar hep elverişli olacak.) Olayların kullanılması)
Prospero’nun yönetimindeki bir adada geçmesi de bu durumu Onlara mesleğini sevdiğini sık sık söylüyor. (Sözcüğün yanlış
örneklendirmektedir.
yerde kullanılması)
5. “Ne buyruğuma uyacak perilerim ne de kimseyi efsunlayacak İkinci el araba fiyatları bu sene çok arttı. (Sözcüğün yanlış an-
sanatım kaldı. Yani bu durumda, sonum perişanlık. Tabii, du- lamda kullanılması)
alarınızın desteği olmazsa… Çünkü merhamet duaya hiç daya-
namaz. Hemen kusurların tümünü bağışlar. Siz gelin, hoşgörün; Etkinlik No.:11
beni salıverin. Bağışlanmak isteyen bağışlamayı bilmeli!” 1. kumpanya: Tiyatro topluluğu.
Bir şiirin cümle yapısı ile cümlelerin dizeler hâlinde verilmesi, tuluat: Doğaçlama.
noktalama işaretlerini düz yazıdan farklı kullanmayı gerektirir. imgelem: Hayal dünyası.
Bu nedenle bir şiir düz yazıya çevrildiğinde noktalama işaretle-
rinin kullanımı değişecektir. 2. Fethi Naci’nin Sait Faik Abasıyanık’ın Kumpanya adlı hikâyesi
üzerine yazdığı bir eleştiri yazısıdır. Naci, hikâyeyi çeşitli yönle-

67