Page 69 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri
P. 69

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11                          Ortaöğretim Genel Müdürlüğü


                                               CEVAP ANAHTARI
             riyle değerlendirerek toplumcu gerçekçi eleştiri anlayışıyla Sait   8.  Virgül: 1 ve 3. virgül birbiri ardına sıralanan eş görevli kelimele-
             Faik’in gerçekleri işleyiş tarzını değerlendirmeyi amaçlamış ve   rin arasında, 2. virgül sıralı cümleleri ayırmada,
             edebiyat okurlarına ulaşmayı hedeflemiştir.
                                                            Nokta: Cümlenin bitiminde,
           3.  Açıklama anlatım biçimine örnek:             Tırnak işareti: Alıntı cümle olduğunu göstermek için,
              Sait Faik, Kumpanya’da kendini, kendi sorunlarını bir yana bı-  Kısa çizgi: Ara cümleyi belirtmek için kelimelerin başına ve so-
              rakmış, tuluat oyuncularının yaşamlarını, özleyişlerini büyük   nunda,
              bir gözlem gücüyle saptamış, daha çok diyaloğa ama gözlemlen-  İki nokta: Konuşma bölümünden önceki ifadenin sonunda kul-
              miş, saptanmış diyaloğa dayanan bir anlatım yapısıyla artık bize   lanılmıştır.
              çok uzak bir dünyanın insanlarını, güçsüzlükleriyle, insanlıkla-
              rıyla, üçkâğıtçılıklarıyla, sevimlilikleriyle tanıtmayı başarmıştır.  Etkinlik No.:12
              Öyküleme anlatım biçimine örnek:           1.  Örnek Eleştiri:
              “Halit, hemen pazartesi, perşembe temsillerini kesti. Pazar günü   “Faruk Nafiz Çamlıbel, ‘Çoban Çeşmesi’ adlı şiirinde köy ha-
              matinesini, futbol maçı olduğu günler maçtan sonraya bıraktı.   yatını, doğayı, Anadolu sevgisini ve Anadolu’nun güzelliklerini
              Maçlarda bütün trupla hazır bulundu. Rağbet o şekilde ayarlan-  işlemiştir. Şiirde sade, herkesin rahatça anlayacağı, günlük ha-
              mıştı ki aylardan beri boş bir tek sandalye yoktu.”  yatta kullanılan bir dil kullanılmıştır. Anlatımı güçlendirmek ve
              Örneklendirmeye örnek:                       güzelleştirmek için kişileştirme, telmih, mübalağa ve benzetme
              “Bir ıtriyatçının arkasına düşen Balzac’ın bu adamdan bir roman   sanatlarına yer verilmiştir. Hece ölçüsünü tercih etmesi, günlük,
              çıkarmasından takdirle söz eden Sait Faik, Balzac’ınkine benzer   sade bir dil kullanması ve Anadolu sevgisini işlemesi, şairin ede-
              bir çaba göstermiş Kumpanya’da.”             bî şahsiyeti ile yaşadığı dönemin edebî ve toplumsal anlayışını
              Karşılaştırmaya örnek:                       şiire yansıttığını gösterir.
              “İkinci bölümü oluşturan Anadolu turnesi, birinci bölümün ya-  Şiirde sade bir dilin ve ahenk unsurlarının uyumlu kullanımı ile
              rısından da kısa.”                           bize ait değerlerin işlenmesi, şiirin etkileyiciliğini ve akılda kalı-
                                                           cılığını artırmıştır.”
          4.  -  İyi bir eleştirmen sabit fikirlere, önyargılara saplanmamalıdır.  2.  Örnek Eleştiri:
             -  İyiyi kötüden ayırma noktasında okuyucuya kılavuzluk etme-  “Kırgız  yazar  Cengiz  Aytmatov’a  ait  olan  ‘Toprak  Ana’,  İkinci
               lidir.                                       Dünya Savaşı sırasında bir Kırgız köyünün erkeklerinin birer
             -   Edebî eserleri dikkatle takip etmeli, onları halka bildirmelidir.  birer  cepheye  çağrılmasının  ardından  geride  kalan  kadınların
             -   Eleştirmen iyi bir okuyucu olmalıdır.      hayatta kalma mücadelesini anlatıyor. Köyde savaş yıllarında
             -   Bir ekolün, ideolojinin ve bilinen bir zevkin esiri olmamalıdır.  yaşanan zorlukları, savaş nedeniyle ocağına ateş düşen kadınlar-
                                                            dan biri olan Tolgonay Ana’nın ağzından öğreniyoruz. Tolgonay
             -   Eleştirmen, eserin dışına çıkmaktan sakınmalıdır.  Ana, tüm hüznünü ‘Toprak Ana’ya aktarırken biz de onun acı
                                                            dolu hayatına şahit oluyoruz. Kısacık olmasına rağmen kitap ol-
          5.  Toplumcu gerçekçi anlayışı yansıtan örnekler: Faik’in bu uzun   dukça derin bir etkileyiciliğe sahiptir. Günlük dilin kullanılması,
             hikâyeyi yazabilmesi için kimi tuluatçıları tanımış olması, on-
             lardan tuluat tiyatrolarının kuruluşu, Anadolu turneleri, Ana-  konusu, anlatımı ile güçlü tasvirleri kitabın akıcılığını ve sürük-
                                                            leyiciliğini artırmaktadır.”
             dolu’da salonu doldurma sorunu, vb. hakkında bilgiler edin-
             mesi zorunlu. Bir hikâyesinde, bir ıtriyatçının arkasına düşen   Etkinlik No.: 13
             Balzac’ın bu adamdan bir roman çıkarmasından takdirle söz
             eden Sait Faik, Balzac’ınkine benzer bir çaba göstermiş Kum-  1. a)   Konu  Amaç
             panya’da.
                                                             Turan Oflazoğlu’nun tiyat-  Tiyatro yazarı Turan Ofla-
          6.  Açık ileti: Sait Faik, Kumpanya’da kendini, kendi sorunlarını bir   roya nasıl başladığı, tiyatro   zoğlu’nu tanıtmak, onun
             yana bırakmış, tuluat oyuncularının yaşamlarını, özleyişlerini   ile ilgili görüşleri, kimlerden   tiyatro ile ilgili görüşleri
             büyük bir gözlem gücüyle saptamış.              etkilendiği, tiyatrolarında   hakkında okuyucuyu bilgi-
             Örtük  ileti:  Bir  hikâyesinde,  bir  ıtriyatçının  arkasına  düşen   hangi konuları işlediği, kay-  lendirmek.
             Balzac’ın bu adamdan bir roman çıkarmasından takdirle söz   nağını nelerden aldığı gibi
             eden Sait Faik, Balzac’ınkine benzer bir çaba göstermiş Kum-  konulardan bahsedilmiştir.
             panya’da.
                                                          b)  Öncelikle metnin türünü etkiler. Çünkü metnin yazılış
          7.  Bir eseri ya da sanatçıyı olumlu ve olumsuz yönleriyle değerlen-  amacına göre tür seçilir. Amacı bilgi vermek olan metinlerde
             diren eleştirinin amacı bir eseri incelemek, tanıtmak ve okura   öğretici metin türlerinden yararlanılır. Estetik kaygıyla yazılan
             eser hakkında bilgi vermektir. Bundan dolayı eleştiri okurla   metinlerde edebî türler tercih edilir. Böyle bir değişiklik, met-
             sanatçı arasında köprü işlevindedir. Eleştiri, sanatçının daha   nin dil ve anlatım özelliklerini etkileyecektir. Çünkü öğretmek
             nitelikli eserler ortaya koymasını ve okurun sanat zevkinin yük-  amacıyla yazılan metinlerde kelimeler genellikle gerçek veya
             selmesini, eseri doğru anlamasını sağlar. Bu nedenle edebiyat   terim anlamlı kullanılırken edebî metinlerde mecaz anlamlı
             dünyasında eleştiri türü önem kazanmıştır.     kullanılacaktır. Yine anlatım biçimleri de bu doğrultuda de-
                                                            ğişecektir. Çünkü öğretici metinlerde genellikle öğretici ya da
          7.  Bütün kitaplarda olduğu gibi eleştiri türündeki bir kitabın ön-  tartışmacı anlatım tercih edilmektedir. Metnin yazılış amacı,
             celikle kapağında kullanılacak etkili görseller, okurun dikkati-  metinde kullanılan anlatıcıyı da etkiler. Çünkü edebî metinler-
             ni çekmek ve kitabı aldırmak konusunda önemlidir. Bu eleştiri   de anlatıcı, kurmaca bir kişi iken öğretici metinlerde gerçek bir
             kitabı bir müzisyenin, bir ressamın, bir mimarın eserlerine yö-  kişidir. Hatta bu tip metinlerde anlatıcı ve yazar, aynı kişidir.
             nelik de hazırlanmış olabilir. Kitabın içinde kullanılacak sanatçı
             görselleri ve varsa bu sanatçıların eserlerinin görselleri kitabın   2.  Metinde İsmail Parlatır’a ait şu cümleler bunu desteklemektedir:
             okunması için etkili olacak unsurlardır. Her ne kadar eleştiri ki-  • Tiyatroyu/dramayı bir yan uğraş olarak almayan nadir ya-
             tapları, o türün meraklılarına yönelik olsa da yerinde kullanılan   zarlarımızdansınız.
             görseller eserin dikkat çekiciliğini ve etkileyiciliğini artırır.  • Eserlerinizin büyük bir kısmı konularını tarihten alıyor.


          68
   64   65   66   67   68   69   70   71   72   73