Page 65 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARI

Etkinlik No.:1 Etkinlik No.:2
1. Metnin konusu: Güler yüzlü olmanın insan için önemi 1. Olası Kelime ve Kelime Grupları:
Metnin ana fikri: Güler yüzlü insanlara sahip toplumlar daha bileşke: Bir araya gelme, toplaşma, birleşme.
mutludur. güfte: Müzik eserlerinin yazılı metni, söz.
2. Bu soruda öğrencinin hayal gücünü kullanması amaçlanmıştır. haiku: Japon edebiyatına ait bir şiir türü.
Öğrenciler bu soruya göreceli cevaplar verecektir. Öğrenciye yazınsal: Edebî.
fikir vermesi açısından şöyle bir örnek verilebilir: Asık suratlı
komşusunun kapıya geldiğini gören ev sahibinin bu komşusunu zanaat: İnsanların maddeye dayanan gereksinimlerini karşıla-
kapı dürbününden gördükten sonra kapıyı isteksiz bir şekilde mak için yapılan, öğrenimle birlikte deneyim, beceri ve ustalık
açması ve onu içeriye davet etmeden bir an evvel kapıyı kapat- gerektiren iş.
mayı istemesi vb.
2. Fıkra türü günlük gazetelerde yer alan yazılardır. Gazete, Tanzi-
3. Yazar, metinde iyimser bir üsluba sahiptir. Kısa, herkesçe anla- mat’la birlikte ülkemizde görülmeye başlanan bir yayın organı-
şılabilecek cümleler kurmuştur. Bu cümlelerde okurla konuşur dır. Fıkra türünün edebiyatımızda görülmeye başlanması gazete
havası vardır. Bu özellikler sohbet türünün özelliklerini yansıt- gibi süreli yayın organlarının ülkemizdeki faaliyetleri ile birlikte
maktadır. olmuştur. Bu süreçten sonra fıkra türünde önemli örnekler ve-
rilmiştir. Bazı yazarlarımız fıkra türündeki yazılarını kitaplaştı-
4. Şevket Rado’nun yazdığı şiirlerinde karamsar, içe kapanık bir rarak köşe yazılarının kalıcı olmasını sağlamışlardır.
ruh hâli sergilemesinde şiir anlayışını örnek aldığı şairlerin etki-
si olabilir (Ahmet Haşim, Cahit Sıtkı Tarancı, Necip Fazıl Kısa- 3. Okuduğumuz metinde anlatılan konunun güncel olması, yaza-
kürek). Düzyazılarında ise tam aksine bir tavır içinde olmasında rın okuyucuyla konuşuyor havasında olması, metnin bir gazete
yazdığı edebî türün özelliklerinden kaynaklanan bir anlayışın yer alması vb. fıkra türünün özelliklerini yansıtmaktadır.
etkisi olabilir.
4. Metnin hedef kitlesi toplumun bütün kesimidir. Kullanılan di-
5. a) Okuduğumuz metinle soruda verilen metinleri karşılaştır- lin herkesçe anlaşılırlığı ve bir gazetede yer alması, konunun
dığımızda 4. metnin anlatım özelliklerinin sohbet türünün güncelliği de hedef kitlenin toplumun bütün kesimi olduğunu
özelliklerine benzemediğini görmekteyiz. Diğer metinlerde gösterir.
yazarlar, samimi bir üslupla dile getirdikleri düşüncelerini
kanıtlamaya ihtiyaç duymamaktadır. 4. metnin yazarı ise dü- 5. Paragrafta geçen “Aruoba, bizi felsefenin soyut labirentlerinde
şüncesini kanıtlama yoluna gitmiştir. Bu durum sohbet türü- dolaştırırken rehberlik yaptı.”, “Bu gerekçeye uyan adların başın-
nün özellikleri arasında yer almamaktadır. da Oruç Aruoba geliyor.” cümlesi metinde mecazlı söyleyişlere
b) İki metin arasında en dikkat çeken benzerlik, yazarın dü- yer verildiğinin göstergesidir.
şüncelerini okurla sohbet havası biçiminde dile getirmesidir. Paragrafta bilgi vermek amacıyla kullanılan cümlelere yer ve-
Bunun yanında öznel anlatımın iki metinde de yoğun olarak rilmiştir, bu da açıklayıcı anlatım biçiminden faydalanıldığını
görülmesi de başka bir özelliktir. İki metinde de yazarın dü- gösterir.
şüncelerini ispatlama endişesi yoktur. “Bir yazarın bütün kitaplarını okuduğunuzda şunu söyleyebilir-
seniz o size karşı görevini yapmıştır.” cümlesi yazarın okuyucuy-
6. la konuşur bir tutumda olduğunu göstermektedir.
Gene bizim bir şairimiz bir dostuna hediye
ettiği resminin altına “Ağlarım hatıra geldikçe “Bu gerekçeye uyan adların başında Oruç Aruoba geliyor.” cüm-
dostluk gülüştüklerimiz!” diye yazmıştır. Bu da güzel bir lesinden anlaşıldığına göre yazar, metinde karşılaştırmaya baş-
sözdür. Çünkü en iyi hatıra gülerek geçen günle- vurmuştur.
rin hatırasıdır. Metinde yazar tanık göstermeye yer vermemiştir. Örnekleme
yer vermiştir. Örnekleme ve tanık gösterme birbiriyle karıştırıl-
mamalıdır.
Hayata dayanmanın en emin çaresi de hayatı Bize verilen paragraftaki “Bir okur/yazar olarak bir kitabı elime
sevgi
sevmektir. aldığımda klasik bir sorunun yanıtını ararım, ikna edici bir ge-
rekçe bulduğumda okurum ve okuturum.
Bu gerekçeye uyan adların başında Oruç Aruoba geliyor.” cüm-
Konuşurken söze başladığınız sırada karşınız- lelerinde yazar, önce görüşünü söylüyor ve bu görüşünü somut-
saygı dakinin kaşlarını çattığını, asık bir suratla sizi laştırmak, anlaşılır hâle getirmek için Oruç Aruoba ismiyle ör-
dinlediğini görürseniz konuşmak hevesiniz kırılır. nekleme yapıyor.
Doğru cevap E seçeneğidir.
7. Bu dünya: Özne
çatık kaşla dolaşmaya, şunun bunun kalbini kırmaya değer bir 6. Fıkra metinlerinde bir yazarın günlük olaylara ya da ülke ve top-
dünya değildir: Yüklem lum sorunlarına ait herhangi bir konu üzerinde kişisel görüş ve
Güler yüz: Özne düşüncelerini anlattığı için daha çok yorum cümleleri kullanır.
her şeyden önce: Zarf Tümleci Bilgi içeren cümleler daha azdır.
insana: Dolaylı Tümleç
cesaret verir: Yüklem 7. Öğretici metinlerde bir anlatıcıdan söz etmek gerekirse anlatıcı
Budapeşte şehrinde: Dolaylı Tümleç yazarın kendisidir. Çünkü öğretici metinler bir sanatsal/kurgu-
sal yapı içermez. Yazarın hayatıyla ve düşünce dünyasıyla bire
insanlara gülmeyi öğreten bir mektep: Nesne bir ilgilidir. Mesela anı, gezi yazısı, fıkra, makale, deneme gibi
açmışlar: Yüklem türlere baktığımızda bu metinlerin kurmaca olmadığını görü-
8. I. bölümdeki cümlelere bakıldığında tırnak işaretinin konuşma rüz. Gerçek hayatta yaşananları ya da yazarın kendi bilgi, görüş
cümlelerini belirtmek üzere kullanıldığı görülür. II. bölümde ise ve birikimlerini aktarır. Bu yüzden bu türden metinleri okudu-
bir cümleye vurgu yapmak amacıyla kullanılmıştır. ğumuzda olayları bize nakleden kişi “yazar”dır.

64