Page 70 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11

CEVAP ANAHTARLARI
• Eserlerinizde halk hikâyeleri, şiiri, folklor malzemesi ve Divan onun yeteneklerini fark etmesi ile tiyatroya yakınlık duymaya
edebiyatı var. Siz kültürümüzden bütünüyle yararlanma taraf- başlamıştır. Yine aynı şekilde üniversitede hocasının etkisiyle A.
lısı olduğunuza göre, yeni yetişecek sanatçıların nasıl beslen- Hamdi Tanpınar’la tanışır ve onun tavsiyesi ile tiyatro türünde
melerini tavsiye edersiniz? eserler vermeye başlar.
• Eserlerinizin bir kısmı henüz oynanmadı.
• “Topkapı” ile bir de senaryo yazdınız. Bu çalışmaya devam 11. • Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime grupları-
edecek misiniz? Osmanlı tarihini mekânla bağladığınıza göre, nın arasına konur.
bunu bir de Dolmabahçe ve Yıldız takip edebilir mi? • Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:
• Sokrates Savunuyor’da, Elif Ana’da, Dörtbaşı Mamur Şahin • Yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.
Çakırpençe’de ve diğer bazı eserlerinizde tiyatronun işlevi-
ni dile getiriyorsunuz. Elbette eserin içinde anlamı var ama 12. Turan Oflazoğlu ile yapılan mülakatta daha akıcı, açık, anlaşılır
ayrıca seyirciyi ve okuyucuyu tiyatronun işleviyle ilgili olarak bir dil kullanılmış. Diğer metinde ise dil açısından bazı farklı-
uyarmak mı istiyorsunuz? lıklar görülmektedir: Düşünmeğe, söyliyebilirim, saklıyamayız
gibi kelimeler bunlara örnektir. Ayrıca öz Türkçe âşığı biri olan
3. Turan Oflazoğlu’nun tiyatroya ilgi duymasında önemli bir yere Nurullah Ataç’ta “ekin, tilcik” kelimelerinin kullanımı da dikkat
sahiptir. Çünkü ilk tiyatro deneyimlerini daha çocuk yaştayken çekicidir. Turan Oflazoğlu ile yapılan mülakatta ise daha bilindik
Karagöz tasvileri yapıp bu temsilleri sunarak başlamıştır. kelimeler kullanılmıştır. Ayrıca her iki metinde de açıklayıcı ve
4. Yazarın halktan kopuk bir üslubunun olmadığını düşünebi- karşılıklı soru-cevap yöntemine dayalı bir anlatım söz konusudur.
lirim. Çünkü halkı konu edinen bir kişinin kullanacağı dil de Etkinlik No.: 14
muhtemelen halkın anlayacağı bir dil olacaktır. Ayrıca halk şi-
irinden, kültüründen, divan edebiyatından yararlanması bana 1. Tüm kalbiyle güvenmek, ondan emin olmak anlamında kullanılmıştır.
geçmişine bağlı, eskiyi eserlerinde konu edinen bir sanatçı oldu-
ğunu düşündürürdü. Böyle bir sanatçının; eserlerinde geçmişe
ışık tutmasını, tarihî olayları konu edinmesini beklerim. 2. Bilgi içeren cümle Yorum cümlesi
5. Anlatım Biçimleri Düşünceyi Geliştirme Yolları Misiste bir köprü… Bu köprü Çukurovanın her zaman
Ceyhan üstündedir. Roma- büyük dertleri olmuştur.
lılardan kalma olduğunu Büyük başın büyük derdi
Açıklayıcı Anlatım Örneklendirme, tanık gösterme, söylerler. olduğu gibi.
Öyküleyici Anlatım karşılaştırma, tanımlama
Tartışmacı Anlatım Köprünün öteki ucunda eski- Şimdi bir bulut yığını Çu-
den kalma hanlar, hamamlar. kurova toprağı…
Bu anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yolları, metinde an- Ceyhanın evleri eskiden çok Can ilacı Çukurovada…
latılmak istenen konuyu daha açık ve net bir şekilde vermiştir. çürük çarıktı.
Ayrıca okuyucuya verilmek istenen mesajın, daha inandırıcı ve
gerçekçi bir yolla verilmesini sağlamıştır. 3. a) Deyim Örnekleri
6. Yazar, Turan Oflazoğlu’na sorularını yöneltirken kişisel görüş ve Adananın iflahını keser Seyhan…
düşüncelerine yer vermemiştir. Gerçek anlamlı kelimeleri çokça Defterini eline almış, düşmüş yollara…
Lokman’ın ağzına bakarlarmış. vb.
kullanmış, nesnel cümlelere yer vermiş, doğrudan anlatımdan
yararlanmıştır. İkileme Örnekleri
Mağara mağara, pınar pınar dolaşmış…
7. Oyun yazarı olmak için edebiyat, felsefe, tarih gibi alanlarda zen- Dağları, ormanları, bükleri, akarsuları, pınarları bir bir
gin bir bilgi birikimine sahip olmak gerekir. gezmiş…
8. Tiyatronun önemli işlevlerinden biri toplumu eğiterek bazı ko- Doğuda kuyrukyıldızı yalp yalp edermiş.
nularda dikkat çekmek, diğeri okuyucu/izleyicide estetik sanat b) Deyimler; anlatımı daha coşkun, somut, zengin, betimleme-
anlayışı oluşturabilmektir. Yazarın kullanacağı yöntemlerden leri ise canlı ve görünür kılar. İkilemeler anlamı pekiştirir,
biri dramatik örgüyü vermek istediği mesaja göre şekillendirmek ifadeyi daha güçlü yapar. Dolayısıyla bir metnin deyim ve
olabilir. Bir diğer yöntem, kahramanları vermek istediği mesajı ikilemeler açısından zengin olması o metnin daha akıcı, daha
ortaya çıkaracak kişilerden seçmek olabilir. Bir kahramandan ha- hareketli ve ifadelerin daha etkili olmasını sağlar.
reketle bütün insanlığa seslenebilir veya bir olaydan yola çıkarak 4.
bunlardan ders alınmasını sağlayabilir. Metne göre Çukurova toprakları çok verimlidir. Bunu da yazar
metnin başından itibaren kurduğu cümlelerle ( Toprak bire otuz,
9. Yaygınlaştırılmalı derdim. Çünkü tiyatroya Türkiye’de hak ettiği bire kırk, bire elli verir. Çeltik bire yüz verir. Susam bire beş yüz
ilgi yeteri kadar gösterilmemektedir. Tiyatro faaliyetleri ya sadece verir. Darı bire on verir. Altın mı, al bir avuç toprak, işte sana altın
gelişmiş illerde ya da büyük merkezlerde gerçekleştirilmektedir. gibi ) vurguluyor.
Küçük illerde, ilçelerde veya kasabalarda ise tiyatro faaliyetleri ya-
pılmamakta, hatta yapılamamaktadır. Bu nedenle öncelikli işin, 5. Seyhan ve Ceyhan nehrinden yeteri kadar fayalanamıyor olmaları
bu yerlere de tiyatronun ulaştırılması olduğunu düşünüyorum. Çukurovalının içine dert oluyor.
Yükseltilmeli derdim. Türkiye’de tiyatro, geniş bir izleyici kitlesine 6. Bir inanışa göre bir gün sütsüz kalan yılanlar önce Misise, sonra
ve okur tabakasına hitap edebilmektedir. Sanatta sınır olamayaca- bütün Çukurovaya yayılacaklar… Kendilerini sütsüz bırakanları
ğını düşünürsek tiyatronun da yayılmasında ve yükseltilmesinde, sokacaklar.
kalitesinin arttırılmasında bir son olmayacağını düşünüyorum.
Zaten tiyatroların niteliğinin arttığı oranda yaygınlaşabileceğini Şahmeran hikâyesine göre Misis’te köprünün başındaki yarı yıkık
düşünüyorum. hamamda yılanların şahı olduğuna inanılan Şahmeran öldürül-
düğü için yılanların Misisi istila edeceğine inanılır.
10. Turan Oflazoğlu’nun ailesinde tiyatro ile ilgilenen biri olmasa
bile o, ilkokul öğretmeninin etkisinde kalmış, öğretmenin de 7. Hastalıklara hatta ölüme çare bulabilmek için dünyayı dolaşıyor.

69