Page 69 - Türk Dili ve Edebiyatı 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
7. Yorgun Savaşçı Kurtuluş Savaşı yıllarını anlatmaktadır. Kurtu- 4. Sahne, dekor, mizansen ve olay hakkında, metni okuyan kişiyi
luş Savaşı’ndaki olayların gerçekliğine sadık kalarak, tarihî olay- bilgilendirmek amacıyla parantez içinde bilgiler verilir.
lar ve tarihî kişilerden esinlenmiştir. Ancak yazarın yarattığı
karakterler hayal ürünü yani kurmaca karakterlerdir. 5. Yedi yıl yapımı devam eden ve bir türlü bitirilemeyen bir baş-
yapıtın iki ayda bitirilme sözü verilmesi ve yerine getirilmesi
8. a) Metinde öyküleme ve betimleme anlatım biçimleri kullanıl- bölümü etkileyici bir bölümdür.
mıştır.
Bandırma rıhtımına yarım mil kala, rüzgâr birden düşmüş, 6. Şaheserler, bir toprağı vatan yapan unsurlardandır. Mimar
Sinan’ın asıl gayesi Ayasofya’yı boyut olarak değil estetik an-
iri taneli mayıs yağmuru başlamıştı.Kapıdağlı Temel Reis’in lamda aşmaktır. Ona göre mimaride güzellik, büyüklükten çok
seksen tonluk odun kayığı birden yavaşlayıp durdu. Tayfa- daha güçlü bir özelliktir.
lar, boşalıp sarkan eski yelkeni acele indirip sardılar, hantal
botu, arkadan öne alarak küreğe oturdular. (Öyküleme) 7. Büyük Osmanlı Mimarı Mimar Sinan’ın yaşam öyküsünden
Gagaburnu’nun üstünde sarı kaşları çatık… Kırçıl bıyıkla- hareketle büyük bir sanatçının taşıması gereken temel nite-
rının altında morumsu dudakları sımsıkı… Çıplak ayağıyla likleri ortaya koymaya çalışan oyun, genç seyircilere Mimar
tuttuğu dümen yekesini sulara göre oynatarak dimdik karşı- Sinan’ın sanat anlayışını anlatmak, bu sanat anlayışının arka
ya bakıyor, başına sardığı kırmızı mendille, düşman kalyo- planındaki düşünüş biçimini göstermek, gençlere ulusal kültü-
nuna rampa edecek bir korsan reisine benziyordu. (Betimleme) rümüzü sevdirerek tanıtmak amacıyla yazılmıştır.
b) Diyalog tekniği metinde akıcılık sağlamaktadır. Okuyucu ile 8. Gençlere aşılamak istediği temel değerlerden ilki vefa duygu-
kahramanlar arasında doğrudan bir iletişim var gibidir. Her- sudur. Mimar Sinan, her şeyini borçlu olduğu asker ocağından
hangi bir aracı olmadığı için anlatıma canlılık katar. Gerçek- mimarbaşı olarak ayrılmak zorunda kalışının üzerinde bıraktı-
lik duygusunu artırır. ğı hüznü gençlerle paylaşır.
Temel değerlerden bir diğeri, Mimar Sinan, Sultan Ahmet
9. Bunları, kumanda bekle- Bunlar: İşaret zamiri. Camii ile Tac Mahal türbesinin mimarlarının kendi öğrencileri
meden, kendi başlarına olduğu ifade eder. Bu yönüyle kıskanç ve bencil olmadığını
yapmışlardı. Kendi: Dönüşlülük zamiri gösterir, tam aksine bilimi birikimli olarak ilerleyen bir bayrak
devir teslim süreci olarak değerlendirir.
Cemil, karşı dükkânlardan, Eserde üzerinde durulan temel değerlerden bir diğeri ise
eve hep kendisini gözetliyor- Kendisi: Dönüşlülük zamiri. “rakip ile güzel yarışmaktır.” düşüncesidir.
larmış gibi,tedirgin yürüdü.
Allah sizden razı olsun... Siz: 2. çoğul kişi zamiri 9. Meddah; kitaptan ve ezberden hikâye anlatan kişiler veya
olayları taklitli ve temsilî biçimde gösteren, yani anlattığı
Cemil, kurnazlık edip, “Evet” hikâyeyi oynayan kişi demektir. “Ben, Mimar Sinan” metninde
demesinin tadını çıkarama- Birini: Belgisiz zamir. de başkahraman Mimar Sinan kendini ve çevresinde gelişen
dan, birini dolandırmanın olayları bizzat kendisi anlatır. Bu sebeple metin, geleneksel
utancını duymuştu Türk tiyatrosunun meddah türüyle benzerlik gösterir.
Tutuyor millet bizi… Millet Biz: 1. çoğul kişi zamiri. 10. Tek kişilik oyunlarda tüm dikkatler bu oyuncunun üzerinde
bizi seviyor. olduğundan jest, mimik ve makyaj izleyici için önem kazanır.
Tarihi bir oyun olduğu için döneme özgü görkemli ve gerçekçi
kıyafetler izleyiciyi etkileme ve oyunun atmosferini görmesini
Etkinlik No: 3
sağlama açısından önemli bir rol üstlenir.
1. kubbe: Yarım küre biçiminde olan ve yapıyı örten dam,
kümbet. 11. CÜMLELER ZARFLAR VE
Minareleri, kubbeleri, kemerleri ve parmaklıklı pencereleri vs. ÇEŞİTLERİ
hepsi tamamdı. hafifçe-durum zar-
ocak: Ateş yakmaya yarayan, pişirme, ısıtma, ısınma vb. amaç- 1. Salonun ışıkları alınırken perde fı, salonun ışıkları
larla kullanılan yer. hafifçe aydınlatılır. alınırken-zaman
Üç balıkçı güneş batarken kumların üzerine iki taştan bir ocak zarfı
yaptı ve ateş yaktı.
görkem: Göz alıcı ve gösterişli olma durumu, gösteriş, deb- 2. Padişahı Edirne’de çok acı bir haber çok-miktar zarfı
debe, bekliyordu.
Mimar Sinan’ın en görkemli eseri Selimiye Camisi’dir. 3. İstanbul’a gelince, bana, oğlunun İstanbul’a gelin-
istihkâm: Düşman saldırısını durdurmak, düşmana karşı anasına bir cami yapmamı emretti. ce-zaman zarfı
savunma yapmak amacıyla düzenlenmiş yer.
Meğer tel örgülerin gerisindeki istihkâmlara gelmişim. 4. Caminin planını nasıl yapabilirim? nasıl-soru zarfı
maiyet: Üst görevlinin yanında bulunan kimseler, alt kademe- 5. Padişahın emriyle askerler ileri
dekiler. atıldı. ileri-yer-yön zarfı
Padişahın maiyetinde bir sürü insan vardı.
2. Yürek, vücudun en önemli organlarındandır. O olmazsa hayat 12. Çünkü bilgiyle dolmuştum, taşmak üzereydim. (Sıralı cümlele-
olmaz. Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli, stratejik, gör- ri ayırmak için konur.)
kemli yeri İstanbul olduğu için yazar böyle bir ifade kullanmıştır. 1597 yılının Haziran’ında Padişah, maiyeti ve halk, Süleyma-
3. Konusu tarihten alınmıştır, erdeme ve ahlaka değer verilir, niye Camisi’nin avlusuna girdiler. (Birbiri ardınca sıralanan eş
görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.)
kahramanlar yüksek tabakadan seçilir, baştan sona ciddi bir
hava içinde geçer; vurma, yaralama, öldürme gibi olaylara Kanuni Sultan Süleyman’ın adını taşıyacak bir cami, elbette
seyircinin gözü önünde yer verilmez gibi özellikler metnin Ayasofya’yı aşmalıydı. (Uzun cümlelerde yüklemden uzak
düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.)
trajedi türünde yazıldığını gösterir.

68