Page 73 - Türk Dili ve Edebiyatı 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Bilgi cümlesi: “Bu gece Derne kuvvetlerimizin bütün ku- 5. a) Mektubu daha etkili kılmış ve mektuba okunabilir bir yapı
mandanları ve zabitleriyle bir müsamere yapmıştık.” cümlesi kazandırmıştır.
yorum cümlesi olarak örnek verilebilir. Ancak mektup, özel b) “Tanık gösterme” kullanılmış. “Örnekleme” de kullanılabilirdi.
mektup olduğu için metnin büyük bir bölümü öznel yargılar-
dan oluşmaktadır.
6. a) Öncelikle sıradan iki kişi arasında değil, çok tanınmış iki
7. Atatürk, kendilerinin ne olduğunu önemsemeden vatan savun- yazar arasında yazılmıştır. Kültür, sanat ve edebiyat gibi
masında özgürlük ve inanç yolunda samimiyetle ölümü göze konular söz konusudur. Cemil Meriç, Attilâ İlhan’ın kitapları
almış rütbeli ve rütbesiz askerler, inançlı askerler olduğunu üzerine görüşlerini dile getirmiştir. Sanat değeri taşıyan bir
anlatmıştır. dil kullanılmıştır.
Vatan; özgürlük, namus, inanç vb. soyut; doğulan ve doyulan,
bedel ödenmiş toprak parçası anlamlarını taşımaktadır. b) “Oysa düşüncelerimiz arasında büyük yakınlıklar vardı. Ve
bütün uçarılığınıza, dil konusundaki aşırı tutumunuza rağ-
8. a) Atatürk, savaşın ya da askerliğin yaratıcılık ve yeniden üre- men yazılarını beğenerek okuduğum birkaç Türk yazarından
time dönük bir ilhama ihtiyaç duyduğunu anlatmak istemiş- biriydiniz.” ifadeleri Cemil Meriç’in, Attilâ İlhan’ın eserlerini
tir. Bu sanatı son yüzyılda en iyi icra etmiş kumandanlardan ve üslubunu çok beğendiğini göstermektedir.
biridir kendisi. Ayrıca askerlik Türk milletinin geleneksel
sanatı olduğu için de savaşı bir vahşet aracı değil, kuralları “Hangi Batı’ ile tanıştım. Çok sevdim kitabınızı. Kendi acılarım,
ve stratejisi olan bir yaratıcılık oyunu olarak düşünmüştür. kendi inkisarlarım, kendi ümitlerim dile gelmişti.” ifadelerinde
b) Her insan doğduğu topluma sosyolojik anlamda borçludur. kendisine benzettiğini ifade ederek bir bağ kurmuş vb.
Vatan, insan ve birey olmanın en temel şartıdır. Vatanı
olmayan insan özgür değildir. Özgür olmanın da bir bedeli 7. Bu mektup bir edebî mektup olduğu için dili sanatlıdır. Ayrıca
vardır. Bu bedel vatana en üst düzeyde faydalı olmaktan mektupta bahsedilen konu ve kitaplarla ilgili bilgi sahibi olma-
geçer. Bu da adil, özgür ve insanca vatanı için kimi zaman yı gerektirmektedir. Bu sebeple anlaşılması biraz zordur.
üretmek, kimi zaman ilim tahsil etmek kimi zaman da canı
ve kanıyla sahip çıkmak şeklinde ödenebilir. 8. “Mektup metninde Cemil Meriç, Attilâ İlhan’ın kitabında kul-
c) Mektubun anlatımını güçlendirmiş. Anlatılmak istenen landığı ibarelerin çok etkileyici olduğunu, bir bıçak gibi delici
düşünceyi pekiştirmiştir. ya da yaralayıcı bir etki yarattığını ifade etmektedir.
Benzetme, somutlama, istatistiklerden yararlanma ve hikâye
etmeyi kullanırdım. 9. Açık mektup yazabilirim. Ayrıca ilgili kurum ya da merciye
9. Atatürk’ün o güne kadar edindiği tecrübe ve birikim, ola- dilekçe yazılabilir.
cakları ve Anadolu insanını çok iyi tanımasını sağlamıştır. 10. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli sözcükleri ayırmak için
Yukarıdaki ifadeler de bunun göstergesidir. kullanılan virgüldür.
10. Bence teknolojiyi sonuna kadar kullanırdı. Yani e-postayı -Sıralı cümleleri ayırmak için: Düşündük, yorulduk, yazdık.
tercih ederdi. Çünkü hem hız hem gizlilik hem de teknolojik
anlamda artıları vardır. 11. 64’te Hind Edebiyatı’nı yayınladım.
11. a) “selamet bulacak” ve “mesut olacak” sözcük grupları bu
sıralı cümlelerin birleşik fiilleridir. Etkinlik No: 11
Anlamca kaynaşmış (deyimleşmiş) birleşik fiil: selamet bulacak
Yardımcı fiille kurulan birleşik fiil: mesut olmak 1. a)
b) Ara sözleri göstermek için kullanılmıştır. Kısa çizgi yerine I. Metin: Konu; Düş sayısı ile ilgili yazı isteğinin gönderim
ara söz iki virgül arasına da alınabilirdi. zamanı hakkında
II. Metin: Konu; Yapılan söyleşi taslağı ve ekleri hakkında
Etkinlik No: 10 b)
Kime: (e-posta adresi )
1. Mektup türü özellikle 19 ve 20. yüzyıllarda teknolojinin henüz Konu: ( Kısa içerik özeti )
yeterince gelişmediği, elektronik ürünlerin ve dijitalleşmenin Metin:(e-posta metni, içerik ve gönderici ad, soyadı)
olmadığı dönemlerin iletişim aracıdır. Bu durum onu aynı
zamanda bir roman türü olarak karşımıza çıkarmıştır. Bu 2. Dijital dünyada meydana gelen hırsızlıkların önüne geçebil-
noktadan sonra mektubun yeniden popüler hâle gelmesi biraz mek için sahte adres kullanmamalıyız. Güvenlik önlemlerini
zor ama aynı işlevi gören e-posta romanlar için kullanılabilir. ve kullanım önerilerini dikkate almalıyız.
E-postalardan oluşan romanları bekleyebiliriz. Gelen e-postayı tanımıyorsak açmamalı ya da her adrese
2. a) Cemil Meriç’in hayatı hakkındaki özet bilgiye bakılırsa tıklama yapmamalıyız vb.
Attilâ İlhan’la aralarındaki ilişki kolaylıkla görülecektir.
Kişiliğinin çok net bir yansımasıdır yukarıdaki mektup. 3. Güncelliğini yitirebilir diye düşünüyorum. Çünkü gelişme
Benzetmeler oldukça ince ve akıl ürünüdür. kaçınılmaz ve hayatın her alanında olduğu gibi sürekli daha
b) Yazarın kitapların kalıcılığından hareketle bu sözleri söyle- kolaya ve hızlı olana doğru dönüşmektedir. Gelecekte emoji
diğini düşünüyorum. Mektup türünde romanlar yazılabilir. şeklinde e-postalar gönderilebilir.
Zaten bu türde eserler Türk ve dünya edebiyatında yer
almaktadır. 4. I. metinde kullanılan dil daha samimidir. II. metinde kullanı-
lan dil ise daha resmîdir. Hitap sözcükleri de üslup ile ilgili bir
3. Mektupta açıklayıcı ve bilgilendirici bir anlatım ile bazı öznel durumdur. Çünkü kip olarak birinci çoğul kişi kullanılmıştır.
ifadelere yer verilmiştir.
Anlatılmak istenenler her ikisinde de kısa ve öz bir şekilde
anlatılmıştır.
4. “İbareler bıçak darbeleri gibi saplandı şuuruma.”
“Mektup, yıllarca çekmecemde çile doldurduktan sonra idam 5. Yüklemin kipinin birinci çoğul şahıs olması saygı ifadesidir.
edildi.” vb. Yazışma iki kişi arasında olduğu hâlde çoğul kullanım saygı
anlamı taşımaktadır.

72