Page 25 - Kimya 10 | 3.Ünite

Asitler, Bazlar ve Tuzlar
4. Balon serbest bırakılarak gözlemlenir.

5. Asit için yapılan işlemler, içinde NaOH çözeltisi bulunan erlenmayere de uygulanarak gözlemlenir.

ETKİNLİĞİN SONUÇLANDIRILMASI
1. Gerçekleşen tepkimeleri aşağıdaki boşluğa yazınız.

2. Her iki tepkimede de balonun içinde biriken gaz havadan ağır mıdır? Balonda oluşan gazın adı nedir?

Alüminyum metali HCl ile tepkimeye girerek hidrojen gazı açığa
çıkarır. BİLİYOR MUSUNUZ?
Al(k) + 3HCl(aq) AlCl 3 (aq) + 3/2H 2 (g) + ısı

Oluşan hidrojen gazı havadan hafif olduğu için serbest bırakılan balo-
nun yükseldiği görülür.
Alüminyum metali asitlerle tepkimeye girdiği gibi NaOH benzeri
kuvvetli bazlarla da tepkime verir.

Al(k) + 3NaOH(aq) Na 3 AlO 3 (aq) + 3/2H 2 (g) + ısı
ASİTLERLE ÇALIŞIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Görsel 3.2.16: Alüminyum folyo
Asitler tepkimelerinde ısı açığa çıkarma özellikleri nedeniyle dik-
katli çalışılması gereken maddelerdendir. Tepkimeler sırasında bulun- Alüminyum, doğada oksijen ve
silisyumdan sonra en çok bulu-
dukları kabın cinsine göre kap eriyebilir veya parçalanabilir.
Asit çözeltileri hazırlanırken asit üzerine su eklenmez. Derişik asit nan element olarak üçüncü sıra-
dadır (Görsel 3.2.16). Yer kabu-
üzerine az miktarda su eklendiğinde tepkime sonucu açığa çıkan ısı az
miktardaki suyu buharlaştırırken asidin etrafa sıçramasına da neden ğunun yaklaşık % 8’ini oluştu-
ran alüminyum serbest hâlde
olur. Asidin üzerine su eklenmeye devam edilirse açığa çıkan yüksek ısı
cam kabın çatlamasına ve kırılmasına neden olabilir. Bu nedenle asit bulunmaz. Doğada en çok alü-
minyum sülfat mineralleri hâlin-
çözeltileri hazırlanırken asit üzerine su değil, su üzerine asit ilave edil-
melidir. de bulunur. Dünyada yakut, safir
ve zümrüt gibi alüminyum içe-
Asitler aşındırıcı özelliğe sahip olduğu için çalışılırken koruyucu
giysi ve gözlük kullanılmalıdır. ren yaklaşık 300 farklı alümin-
yum bileşiği ve minerali bulun-
Nitrik asit (HNO 3 ) metallerin çoğunu çözen kuvvetli bir asittir.
Nitrik asitle hidroklorik asit (HCl) karışımı olan kral suyu soy metalle- maktadır.
ri (Au, Pt) çözebilir. Bu nedenle nitrik asit metal kaplarda saklanamaz. 1827 yılında Wohler (Völer)
Genellikle cam veya plastik kaplarda saklanır. tarafindan bulunan alüminyum
Sülfrik asit (H 2 SO 4 ) soy metallerin (Au, Pt) dışındaki diğer metal- yumuşak, gümüşümsü renkte,
lerle tepkimeye girdiği için genellikle cam veya plastik kaplarda sakla- hafif bir metaldir.
nır.
Hidroflorik asit (HF); yarı soy (Cu, Hg, Ag) ve soy metaller (Au, Pt)
dışında kalan metallerle etkileşime girdiği için metallerle temasından
kaçınılmalıdır. Hidroflorik asit zayıf bir asit olmasına rağmen camı aşın-
dırır. Bu nedenle cam kaplarda saklanamaz. Aynı zamanda killi toprak-
tan yapılan porselenin dış kısmındaki sır (sırça) da bir tür cam olduğu
için HF'ten zarar görür. Bu nedenle laboratuvardaki porselen malzeme
HF ile temas ettirilmemelidir.
Derişik sülfürik asit (H 2 SO 4 ), fosforik asit (H 3 PO 4 ) ve asetik asit
(CH 3 COOH) çözünürken ısı açığa çıkarır. Çalışılan kaplarda ısı oluşaca-
ğı için dikkatli olunmalıdır. Ayrıca bu asitler nem çekme özelliğine de
sahiptir. Ciltle temas ettiklerinde ciltteki suyu çeker ve asit yanığındaki
doku hasarı ve doku kaybının artmasına neden olur.

153