Page 30 - Kimya 10 | 3.Ünite
P. 30
Asitler, Bazlar ve Tuzlar
Yağmur suyunun pH’ının 5,6 dolayında olması çevre tarafından
BİLİYOR MUSUNUZ? tolere edilebilir. Genellikle pHʼı 4,6ʼdan daha küçük değere sahip olan
Kömür, petrol ve doğal gaz ölen yağmurlara asit yağmurları denir.
canlı organizmaların oksijen- Yağmur suyunun pHʼının düşmesinin nedeni endüstrinin gelişme-
siz ortamda milyonlarca yıl ayrı- si, enerji tüketiminin artmasıdır (özellikle santrallerde kükürt içeren
şarak bozunmasıyla oluşan fosil kömür ve petrol gibi fosil yakıtların yakılması). Fosil yakıtların yakıl-
yakıtlardır. ması sonucu açığa çıkan kükürt havadaki oksijenle tepkimeye girerek
SO 2 ve SO 3 oluşturur.
S+O 2 SO 2
2 SO 2 +O 2 2SO 3
SO 3 suyla tepkimeye girdiğinde ise H 2 SO 4 oluşur.
SO 3 +H 2 O H 2 SO 4
Oluşan H 2 SO 4 asit yağmuru olarak yeryüzüne iner.
ASİT YAĞMURLARININ ÇEVREYE VE TARİHİ ESERLERE
ETKİSİ
Yağmur-su döngüsü su kaynakları ve bitkiler için yararlı olsa da
yağan her yağmur için aynı şeyi söylemek doğru olmaz.
Asit yağmuru çevreye zararlı etkileri olan, bir dizi kimyasal tepki-
meyi tetikleyen, dünyayı etkileyen yağışların bir türüdür. Havada olu-
şan asitler yeryüzüne yağmur, karla karışık yağmur, kar veya sis şeklin-
de inebildiği gibi gazlar veya partiküller hâlinde de inebilir.
Asit yağmurları birçok ekolojik etkiye sahiptir. En fazla etkiledi-
ği yerler göller ve akarsulardır. Asit yağmurları suları asidik yaparak
bileşikler hâlinde bulunan ağır metallerin çözünmesine neden olur.
Çözünen ağır metaller toprak, göl ve derelere karışarak suyun toksik
hâle gelmesine neden olur. Suların asitliği arttıkça dere ve göllerdeki su
canlılarının yaşamı tehlikeye girer. Zaman zaman kıyılarda toplu balık
Görsel 3.3.5: Asit yağmurundan ölümleri görülmesinin bir nedeni de budur (Görsel 3.3.5 ).
etkilenen balıklar
Asitli su, topraktaki besin maddelerini ve yararlı mineralleri çözer.
Alüminyum gibi maddelerin toprakta tutulmasına neden olduğundan
ağaç ve bitkiler büyümek için gerekli besini alamaz. Asit yağmurları
doğrudan ağaçları öldürmez. Yapraklara zarar vererek ağaçları zayıfla-
tır. Yeşil ve sağlıklı olan yapraklar veya iğne yapraklar dökülür (Görsel
3.3.6). Yüksek rakımlı bölgelerdeki ormanlar flora ve fauna açısından
oldukça önemlidir. Bu ormanların korunması dünyadaki bitki çeşitliliği-
ni artırır. Ancak asit yağışlarından en çok bu ormanlar etkilenir. Yağmur
dışında bulutların ve sisin içerdiği asit de yükseklerdeki ormanlara etki
eder. Bulut ve sisler yağışların en asidik olanlarıdır. Asidik yağışlar yap-
rakların üzerinde bulunan mumsu tabakayı aşındırarak yaprakları tah-
rip eder. Yaprak zarar gördüğünde ve zayıfladığında onlara zarar veren
hastalık ve böceklerden daha fazla etkilenir. Bu ağaçlar soğuk havalar-
da daha fazla zarar görür. Ayrıca ekosistemlerde su altında yaşayan tür-
ler de besin zinciri boyunca asit yağmurlarından etkilenir.
Görsel 3.3.6: Asit yağmurlarından Asit yağmurlarının insan sağlığına olumsuz etkisi vardır. Asit yağ-
etkilenen ağaçlar murları havada partiküller oluşturur. Oluşan bu partiküller solunum
problemlerine yol açarak nefes almayı zorlaştırır. Asit yağmurları ayrı-
ca yapı malzemelerinin bozulmasına ve aşınmasına yol açarak tarihi
eserlere de zarar verir.
158
