Page 34 - Kimya 10 | 3.Ünite

Asitler, Bazlar ve Tuzlar
EVSEL KİMYASALLARIN TESİSAT VE ÇEVRE AÇISINDAN
SAKINCALARI
Lavabo açıcılar evsel kimyasallardan biridir. Lavabo açıcı olarak kul-
lanılan malzemenin içinde sud kostik (NaOH), potas kostik (KOH) gibi
bazların derişik çözeltileri kullanılır. Bu maddeler lavaboların tıkanma-
sına yol açan içinde keratin içeren kıl, saç ve tüylerin çözünmelerini
sağlar.
Tıkanan lavabolarda, lavabo açıcının üzerine sıcak su dökülür. Sıcak
su kullanılmasının nedeni tepkimeyi hızlandırmaktır.
Lavabo açıcılar, kuvvetli baz çözeltisi olduklarından kullanılırken
dikkatli olunmalıdır. Tahriş edici olduklarından çıplak elle dokunulma-
malı, cilde temas ettirilmemelidir. Cilde teması hâlinde cilt bol su ile
yıkanmalıdır. İyi bir çözücü olduğundan giysi ile temasını engellemek
için mutlaka koruyucu önlük giyilmelidir.
Kireç ve pas çözücüler fosforik asit ve sülfürik asit gibi kimyasal-
ların sulu çözeltileridir. Bu kimyasallar kullanılırken gerekli sağlık ve
güvenlik tedbirleri alınmalıdır: Eldiven kullanılmalı, cilde teması engel-
lenmeli, kullanıldığı ortam havalandırılmalı ve bu ortama bir süre giril-
memelidir.
Evsel kimyasallar asit ve bazların sulu çözeltileri olduğundan aşı-
rı miktarda kullanılmalarının sağlık açısından olduğu kadar tesisat ve
çevre açısından da sakıncaları bulunmaktadır.
Aşırı miktarda lavabo açıcı kullanılması gider borularının bağlan-
tı noktalarına konan plastik contaların ve PVCʼden yapılan boruların
aşınmasına ve su sızdırmalarına neden olabilir. Kireç ve pas sökücü-
ler asit olduğundan tesisatlarda bulunan metal borularla tepkime vere-
Görsel 3.3.10: Kireçlenen tesisat rek metal boruların aşınmasına dolayısıyla büyük hasarlara yol açabi-
borularını açmak için lir (Görsel 3.3.10).
kulanılan kireç ve pas Temizlikte kullanılan klorlu çamaşır sularında bulunan klor insan
sökücüler, boruların
aşınmasına neden ve çevre için oldukça zararlıdır. Bu ürünler atıklarla suya karışır. Suya
olur. karışan klor tehlikeli toksinler oluşturarak suda bulunan element ve
minerallerle tepkime verir. Oluşan toksinler suya ve toprağa karışarak
toprak ve suda uzun yıllar kaldığından toprağın ve suyun organik yapı-
sını bozar. Bu nedenle bu ürünlere kalıcı organik kirleticiler de denir.
Tehlikeli olan bu kimyasallar insanlarda kansere, endokrin bozuklukla-
rına ve diğer ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Klorlu çamaşır suyu
ile ilgili en önemli sorunlardan biri de hava ve su kaynaklarına bırakılan
düşük seviyelerinin zamanla birikmesidir.
Bazı mikroorganizmalar toprakta veya suda bulunan klor yan ürün-
lerini tüketir. Bu organizmalar daha büyük türler için besin görevi
görürler. Besin zincirine katılan klor, toksinlerin daha fazla birikmesi-
ne neden olur.
Klorlu çamaşır suyu üretilirken havaya bırakılan kimyasallar atmos-
fere ve ozon tabakasına kadar ulaşarak tüm ekosisteme zarar verir.
Mutfak gereçlerinde oluşan kireçlenmeyi gidermek için kireç ve pas
sökücü kullanmak doğru olmaz. Bu kimyasallar kullanıldığında mut-
fak gereçlerini aşındırabileceği gibi iyi durulanmadığı zaman içeçek ve
gıdalara bulaşarak toksik etkilere neden olabilir. Bu nedenle çaydanlık,
su ısıtıcı gibi mutfak gereçlerindeki kireci gidermek için sirke kullan-
mak daha doğrudur.

162