Page 19 - Kimya 11 | 3.Ünite

3. Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük

BÖLÜM: KOLİGATİF ÖZELLİKLER

NELER KAZANILACAK? Çözeltilerin koligatif özellikleri ile derişimleri arasında ilişki kurulurken
a) Koligatif özelliklerden buhar basıncı alçalması, donma noktası alçalması (kriyoskopi), kaynama noktası
yükselmesi (ebülyoskopi) ve ozmotik basınç üzerinde durulacak,
b) Ters ozmoz yöntemiyle su arıtımı hakkında kısaca bilgi edinilecek (Ozmotik basınçla ilgili hesaplama-
lara girilmeyecektir),
c) Saf suyun ve farklı derişimlerdeki sulu çözeltilerin kaynama noktasının tayini ile ilgili deneyler yapılacaktır.

3.3.1. ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ VE
DERİŞİMLERİ
Çözeltilerin özellikleri saf çözücünün veya çözünenin özelliklerin-
den farklıdır. Çözeltinin özelliği genellikle çözünen maddenin kimya-
sal yapısına göre değişir. Örneğin hidroklorik asidin suda çözünmesiyle
elde edilen çözelti saf çözücüye (suya) göre asidiktir, amonyak çözeltisi
ise suya göre baziktir. Tuz çözeltisi suya göre daha yoğun, şeker çözel-
tisi ise suya göre daha viskozdur (akışkanlığı az).
Çözeltilerde çözünen türün (atom, iyon veya molekül) toplam de-
rişimine, tanecik sayısına bağlı olarak değişen özellikleri de vardır. Bu
özellikler buhar basıncı alçalması, donma noktası alçalması, kaynama
noktası yükselmesi ve ozmotik basınçtır. Bu özelliklere koligatif özel-
likler denir. P 1 P 2
BUHAR BASINCI ALÇALMASI

Herhangi bir sıcaklıkta belli sayıda molekülün, moleküller arası
kuvvetleri yenecek yeterli kinetik enerjiye ulaştığında sıvı yüzeyinden
ayrılarak gaz hâline geçmesine buharlaşma denir. Kapalı bir kaba, bir
miktar sıvı konarak bir süre beklendiğinde sıvı buharlaşmaya başlar.
Buharlaşan molekül sayısı zamanla artar. Oluşan buhar molekülleri-
nin bulunduğu ortama uyguladığı basınca buhar basıncı denir. Bu sıvı-
ya uçucu olmayan bir çözünen eklendiğinde sıvı yüzeyinin bir kısmında
çözünen tanecikleri de bulunur. Bu durum saf sıvı moleküllerinin sıvı
yüzeyinden ayrılarak gaz hâline geçmelerini azaltır. Bu nedenle çözelti-
nin buhar basıncı saf çözücünün buhar basıncından düşük olur (Görsel
3.3.1). P <P 1
2
Çözünen maddenin toplam tanecik derişimi (atom, iyon, molekül)
Görsel 3.3.1: Buhar basıncı alçalması
arttıkça, çözeltinin buhar basıncı düşer.

137