Page 23 - Kimya 11 | 3.Ünite

Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük
DONMA NOKTASI ALÇALMASI (Kriyoskopi) Sıcaklık ( C)
o
Çözeltinin donmaya başladığı sıcaklık saf çözücünün donma nok-
tasından düşüktür (Grafik 3.3.3). Donma olayında çözelti daha düzen-
1
siz hâlden, düzenli hâle (katı) geçer. Bu durum ekzotermik olduğundan
enerji açığa çıkar. Dolayısıyla çözelti saf çözücüden daha düşük donma 0 Çözücü
Donmaya başladığı sıcaklık
noktasına sahiptir. Buzlanmayı önlemek için yollara tuz dökülmesi ve
-1 Doymuş çözelti
uçak kanatlarının alkolle yıkanmasının nedeni suyun donma noktasını Doymamış
düşürmektir. Kaynama noktasının yükselmesi için çözünenin uçucu ol- -2 çözelti Çözelti
maması gerekirken donma noktası için böyle bir ayrım yoktur. Uçucu 0 Zaman
olan maddeler ilave edildiğinde de donma noktası düşer. Örneğin ara-
Grafik 3.3.3: Saf çözücünün (su)
ba radyatörlerinde antifriz olarak kullanılan etandiol uçucu bir madde- ve çözeltinin donma
dir (Görsel 3.3.2). noktası alçalması
Donma noktası alçalması da çözeltinin derişimi ile doğru orantılıdır.

ΔT α m
d
o
ΔT = T - T d ΔT = donma noktası alçalması
d
d
d

T = çözeltinin donma noktası
d
o
T = saf çözücünün donma noktası
d
ΔT = K .m m = Çözeltinin molalitesi
d
d
o
K = molal donma noktası alçalması sabiti (birimi C/m) Görsel 3.3.2: Araba radyatörlerinde
d
kullanılan antifriz
Donma noktası alçalması ile ilgili hesaplamalarda da bileşiğin iyo-
nik ve moleküler çözünmesi dikkate alınır.

ΔT = K .m. T T = tanecik sayısı
d
s
s
d
Tablo 3.3.1: Suyun 1 atm Basınçtaki Molal Donma Noktası Alçalması ve Kaynama Noktası Yükselmesi Sabitleri
Donma Noktası Kaynama Noktası
Normal Donma Normal Kaynama
Çözücü o Alçalması Sabiti o Yükselmesi Sabiti
Noktası ( C) Noktası ( C)
(K ) (K )
d
k
Su 0 1,86 100 0,52
Normal donma veya kaynama noktası 1 atm basınçtaki donma ve
kaynama noktası anlamına gelir.

ÖRNEK VE ÇÖZÜM

Örnek Çözüm
90
, mol
1. 2000 gram suda 90 gram glikoz çö- 1. n glikoz = 180 = 05
zündüğünde çözeltinin saf çözücüye
2000 gram = 2 kg
göre kaynama noktası yükselmesini n , 05
ve donma noktası alçalmasını hesap- m glikoz = m çö zcüü = 2 = , 025 molaldir .
layınız.
ΔT = K .m ΔT = K .m
k
k
d
d
(C H O : 180 g/mol H O: 18 g/mol ΔT = 0,52.0,25 ΔT = 1,86.0,25
6
2
12 6
d
k
o
su için K = 0,52 C/m; ΔT = 0,13 ΔT = 0,465
k

d
k
o
k
d
K = 1,86 C/m) T = 100 + 0,13 T = 0 - 0,465
d
o
o
T = 100,13 C T = -0,465 C
d
k
141