Page 24 - Kimya 11 | 3.Ünite

Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük
ÖRNEK VE ÇÖZÜM

+
-
Örnek Çözüm NaCl(k) Na (suda) + Cl (suda)
1. 1 litre suya 93,6 gram NaCl 1. 1 iyon + 1 iyon = 2 iyon
ilave edildiğinde ortaya çı- 93 ,6
, mol
n NaCl = = 16
kan kaynama noktası yüksel- 58 ,5
mesini ve donma noktası al- n , 16
m NaCl = = = 16
, molal
çalmasını hesaplayınız. m çö zcüü 1
ΔT = K .m. T ΔT = K .m. T
(NaCl: 58,5 g/mol k k s d d s
ΔT = 0,52.1,6.2 ΔT = 1,86.1,6.2
k
d
su için K = 0,52 ; K = 1,86)
d
k
ΔT = 1,664 ΔT = 5,95
k
d
T = 100 + 1,664 T = 0 - 5,95
k
d
o
o
T = 101,664 C T = -5,95 C
k
d
Ozmotik Basınç: Kaynama noktası yükselmesi ve donma noktası düşmesi gibi ozmotik basınç da çözelti-
nin derişimine bağlı özelliklerinden biridir. Ozmoz olayında çözeltiden çözücü moleküllerin geçişine izin ve-
ren ancak çözünenin geçişini engelleyen küçük gözenekli, yarı geçirgen bir zar bulunur. Bu yarı geçirgen zar-
dan seyreltik çözeltiden derişik çözeltiye seçimli olarak çözücü geçişi olur. Bu olaya ozmoz denir.
h

Derişik
Su molekülü
çözelti
Şeker molekülü Seyreltik çözelti Yarı
geçirgen
zar
Görsel 3.3.3: Ozmoz
Görsel 3.3.3’te U şeklindeki boruda su moleküllerini geçiren ancak
şeker moleküllerini geçirmeyen yarı geçirgen bir zar, saf su ve şekerli su
arasına yerleştirilmiştir. Şekerli su saf sudan daha yoğun olduğundan
saf su moleküllerine çekim kuvveti uygular. Bu kuvvete ozmoz değeri
denir. Başka bir deyişle su molekülleri şekerli su tarafına geçme eğili-
mindedir. Saf çözücünün seyreltik çözeltiden derişik çözeltiye geçmesi
ile ozmoz gerçekleşir. Suyun geçmesiyle çözelti daha seyreltik hâle ge-
çer ve çözeltinin bulunduğu tarafta su seviyesi yükselir. Sıvı yüksekliği-
nin oluşturduğu basınca (h yüksekliğine) ozmotik basınç denir. Bu ba-
sınç nedeniyle her iki taraftaki çözücü moleküllerinin akış hızı sıfır olur.
Ozmotik basınç çözücü moleküllerinin akışını durduran basınç olarak
da tanımlanabilir.
Çözelti üzerindeki basınç daha da artarsa çözeltideki çözücü bu kez
saf çözücü tarafına geçmeye başlar ve ters ozmoz meydana gelir. U bo-
runun her iki tarafında derişimler eşit olursa çözeltiler izotoniktir. Eşit
değilse yüksek derişimli çözelti hipertonik, düşük derişimli çözelti ise
hipotonik olarak adlandırılır. Günlük yaşamda kimyasal ve biyolojik
Görsel 3.3.4: 120 metre yüksekliğin- birçok olayda ozmotik basınç uygulamasıyla karşılaşılır. Ağaçların üst
deki ağaçların tepesin- yapraklarına kadar suyun taşınabilmesindeki etkenlerden biri de ozmo-
deki yapraklara suyun
iletilebilmesi için 10- tik basınçtır. Terleme ile su kaybeden yapraklarda çözünen madde de-
15 atmosferlik basınç rişimi artar. Su, ağaç gövdesinden dallara ve yapraklara ozmotik basınç
gerekir. ile gönderilir (Görsel 3.3.4).

142