Page 27 - Kimya 11 | 1.Ünite

3. Modern Atom Teorisi

BÖLÜM: PERİYODİK ÖZELLİKLER

B C N O F
5 6 7 8 9

Al Si P S Cl
13 14 15 16 17

Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35

Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I
39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53

NELER KAZANILACAK? Periyodik özelliklerdeki değişim eğilimleri sebepleriyle açıklanırken

a) Kovalent yarıçap, van der Waals yarıçapı ve iyonik yarıçapın farkları üzerinde durulacak,
b) Periyodik özellikler arasında metallik-ametallik, atom-iyon yarıçapı, iyonlaşma enerjisi, elektron ilgisi,
elektronegatiflik ve oksit-hidroksit bileşiklerinin asitlik-bazlık eğilimleri üzerinde durulacaktır (Periyo-
dik özelliklerin nasıl ölçüldüğüne girilmeyecektir).
c) Ardışık iyonlaşma enerjilerinin grup numarasıyla ilişkisi örneklerle gösterilecektir.

1.3.1. PERİYODİK ÖZELLİKLERDEKİ DEĞİŞİM EĞİLİMLERİ

Atomik yarıçap genellikle atom çekirdeğinden
en dış katmandaki elektrona olan uzaklık olarak ta-
nımlanabilir. Modern Atom Teorisi’ne göre elektron-
lar çekirdek etrafında dairesel yörüngelerde bulun-
maz (Görsel 1.3.1). Elektronlar bulunma ihtimalinin
yüksek olduğu bölgelerde bulunur. En dıştaki elekt- Atom yarıçapı
ronun yeri tam olarak belirlenemediği için atom çe-
kirdeğinden en dış katmandaki elektrona olan uzak-
lığın saptanması mümkün değildir. Bu nedenle atom Çekirdek
Elektron
yarıçapı, bağlı iki atom çekirdeği arasındaki mesa-
feden yararlanılarak ölçülür. Dolayısıyla atomların
yarıçapları, yaptıkları bağlarla belirlenir. Bir atom
farklı bağlar yapabileceği için farklı yarıçap değerle-
rine sahip olur. Örneğin hidrojen atomu hem iyonik
hem kovalent bağ yapabilir. Aynı zamanda H mo-
2
lekülleri apolar olduğu için bu moleküller arasında-
ki uzaklıktan yararlanılarak van der Waals yarıça- Görsel 1.3.1: Modern Atom Teorisi’ne göre hidrojen atomu
pı da ölçülebilir. Tablo 1.3.1ʼde hidrojen atomunun
atom, kovalent, iyonik ve van der Waals yarıçapları
karşılaştırılmıştır.
Tablo 1.3.1: Hidrojenin Atom, Kovalent, İyonik ve van der Waals Yarıçapları
-10
(Å Angstrom, 1Å=10 m)
Atom Kovalent İyonik van der Waals
Yarıçapı (Å) Yarıçap (Å) Yarıçap (Å) Yarıçapı (Å)
0,53 0,37 0,25 1,20

43