Page 28 - Kimya 11 | 1.Ünite

Modern Atom Teorisi
Kovalent Yarıçap
0,74 � İki atom arasında kovalent bağ oluşuyorsa kovalent yarıçap belir-
lenebilir. Aynı elementin iki atomu kovalent olarak bağlandığında her
bir atom, elektronları eşit şekilde çeker. Kovalent yarıçap (aynı iki atom
bağlı ise) iki atom çekirdeği arasındaki mesafenin yarısıdır. İki çekirdek
arasındaki mesafe atom çapını, yarısı da yarıçapı verir. Görsel 1.3.2ʼde
0,37 �
görüldüğü gibi hidrojen atomunun kovalent yarıçapı H molekülünden
2
yararlanılarak bulunur. H molekülünde hidrojen çekirdekleri arasında-
2
Görsel 1.3.2: Hidrojen atomunun ki uzaklık 0,74 Åʼdır. Bu değer ikiye bölünerek hidrojen atomunun ko-
kovalent yarıçapı
valent yarıçapı 0,37 Å bulunur.
Van der Waals Yarıçapı
2,80 � Soy gazlar yüksek basınç ve düşük sıcaklıkta katı hâle gelir. Van der
Waals yarıçapı, apolar moleküller ve soy gazların katı hâle geçerken
aralarında oluşan etkileşimlerden yararlanılarak hesaplanır. Van der
Waals yarıçapı birbirine bağlı olmayan iki atomun en yakın çekirdekle-
ri arasındaki uzaklığın yarısıdır. Hidrojen atomunun van der Waals ya-
1,40 �
rıçapı 1,20 Å, Helyum atomunun van der Waals yarıçapı ise 1,40 Åʼdır
(Görsel 1.3.3 ve 1.3.4).
Görsel 1.3.3: Helyum atomunun van
der Waals yarıçapı

2,40 �

Atom yarıçaplarının nasıl ölçül-
düğünü araştırarak size en yakın
yükseköğretim kurumundan bu
1,20 �
konuyla ilgili bilgi alınız. Git-
tiğiniz kurumda atom yarıçapı
ölçümü yapılabiliyorsa gerekli
izinleri alarak uygun elementle-
Görsel 1.3.4: Hidrojen molekülleri arasındaki van der Waals yarıçapı
rin atom yarıçaplarını ölçünüz.
Çalışmanız ile ilgili poster İyonik Yarıçap
hazırlayarak arkadaşlarınızla
Bir iyonik bileşiğin fiziksel ve kimyasal özellikleri iyonların yarıça-
paylaşınız.
pı (büyüklüğü) ile ilgilidir çünkü nötr bir atom iyon hâline geçtiğinde
yarıçapı değişir.

Ca Ca 2+ O O 2-
-
20 2 e verirse 20 8 8
-
2 e alırsa

174 pm 114 pm 73 pm 126 pm

-12
pikometre (pm): 10 metre
Görsel 1.3.5: Kalsiyum ve oksijen atomlarının ve iyonların yarıçapları

44