Page 31 - Kimya 11 | 1.Ünite

Modern Atom Teorisi
Metallik veya Ametallik Özellik
Metaller elektron verme eğilimi yüksek olan elementlerdir. Elektron
verme eğilimi atom yarıçapı büyüdükçe artar. Atom yarıçapı büyüdükçe
değerlik elektronları çekirdekten uzaklaşır. Elektron çekirdekten uzak-
laştıkça elektron başına düşen çekim kuvveti azalır, elektron vermek
kolaylaşır, metalik aktiflik artar.
Periyodik sistemde aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru atom çapı
arttığı için metalik aktiflik de artar.
Ametaller son enerji düzeyinde genellikle 4, 5, 6 ya da 7 elekt-
ron bulunduran ve elektron alma eğilimi yüksek olan elementlerdir.
Elektron alma eğilimi atom yarıçapı küçüldükçe artar. Bir elementin ya-
rıçapı ne kadar küçük olursa aldığı elektronlar da çekirdek tarafından
o kadar kolay çekilir, elektron alma eğilimi ve ametallik özelliği artar.
Periyodik sistemde aynı periyotta soldan sağa doğru atom yarıçapı
azaldığı için ametallik özellik artar. Aynı grupta yukarıdan aşağıya doğ-
ru atom yarıçapı büyüdüğü için ametallik özellik azalır.
Atom çapı ile metallik veya ametallik özellikler arasındaki ilişkiden
yararlanıldığında şu sonuca ulaşılabilir:
• Periyodik sistemde aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru atom ça-
pı arttığı için metalik aktiflik artar, ametalik aktiflik azalır.

• Aynı periyotta soldan sağa doğru atom yarıçapı genellikle azaldı-
ğı için metalik özellik azalır, ametalik özellik artar.

ÇÖZEREK ÖĞRENİN

1. C, Mg, P, Cl, Ca, Br atomla-
12
15
6
17
20
35
rının atom yarıçaplarını karşılaştırınız.
2. Aşağıda verilen elementlerin ametalik
aktifliklerini karşılaştırınız.
N, F, S, Cl, Br
7 9 16 17 35

İyonlaşma Enerjisi
Temel hâldeki nötr bir gaz atomundan bir elektronun uzaklaştı-
rılması için gerekli olan minimum enerjiye iyonlaşma enerjisi denir.
İyonlaşma enerjisi atom gaz hâlde iken (elektron etrafındaki komşu
atom ve moleküller arası kuvvetlerden en az etkilendiği için) belirlenir.
Nötr bir atomdan bir elekton uzaklaştırmak için gerekli olan enerji-
ye 1. iyonlaşma enerjisi denir.

+ -
X(g) + İ.E X (g) + e İ.E : 1. iyonlaşma enerjisi
1
1
+1 yüklü iyondan bir elektron koparmak için gerekli olan enerjiye
2. iyonlaşma enerjisi denir.

+ 2+ -
X (g) + İ.E X (g) + e İ.E : 2. iyonlaşma enerjisi
2
2
Bir atomda kaç tane elektron varsa o kadar iyonlaşma enerjisi

47