Page 19 - Kimya 11 | 6.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Denge

BİLİYOR MUSUNUZ?
Deniz seviyesinden yukarı çıkıldıkça oksijen miktarı azalır. Deniz
seyiyesinde oksijenin kısmi basıncı yaklaşık 0,20 atmosferken deniz
seviyesinden 3 km yukarıya çıkıldığında 0,14 atmosfer civarında olur.
Ani yükseklik değişikliğinde vücuttaki dokulara yeterli oksijen git-
mediği için bazı sorunlar ortaya çıkar. Baş ağrısı, mide bulantısı, aşırı
yorgunluk vb. görülebilir. Bu belirtilere hipoksi adı verilir. Vücuda ye-
terince oksijen gitmemesi durumunda hasta komaya girebilir, hastaya
müdahale edilmezse hasta hayatını kaybedebilir. Fakat kişi uzun süre
yüksek rakımlı bir bölgede yaşarsa atmosferdeki düşük oksijen miktarı-
na vücudu alışır ve yükseklik nedeniyle oluşan rahatsızlıktan kurtulur. Görsel 6.2.1: Dağcılar yüksek
Dağcıların yüksek rakımlı bölgelere çıkmadan önce haftalar, aylar koşullara alışmak
için uzun süre
boyunca hazırlık yapar (Görsel 6.2.1). Vücudun dış basınç koşullarına
antrenman yapmak
uyum sağlamasına aklimatizasyon denir. zorundadır.
Kanda oksijen taşıyan hemoglobin molekülü (Hb) ile oksijen arasın-
daki tepkime basitçe
Hb(suda) + O (suda) HbO (suda) şeklinde özetlenebilir.
2
2
Vücuda yeterli zaman verildiğinde vücut daha fazla hemoglobin molekülü üreterek oksijen azlığına
uyum sağlayacak yönde hareket eder. Yapılan araştırmalara göre yüksek rakımlı bölgelerde uzun süre
yaşayan insanların kanlarında deniz seviyesinde yaşayanlara kıyasla daha fazla hemoglobin bulunur.

ÖRNEK VE ÇÖZÜM
o
1. H (g) + Cl (g) 2HCl(g) tepkimesi 500 C’ta 1 litrelik kapalı bir kapta dengededir ve denge anın-
2
2
-5
4
da 4,0x10 mol HCl gazı, 2,0x10 er mol H ve Cl gazları bulunmaktadır.
2
2
a) Tepkimenin derişimler cinsinden denge sabitini bulunuz.
b) Sisteme H gazı eklenirse tepkime hangi yönde ilerler? Açıklayınız.
2
c) Sisteme bir miktar HCl gazı eklenerek tepkimenin tekrar dengeye gelmesi sağlanıyor. Sistem tekrar
-5
dengeye geldiğinde ortamdaki H gazının mol sayısı 4,0x10 mol olduğuna göre sisteme kaç mol
2
HCl gazı eklenmiştir.
Çözüm
1. Tepkimede verilen kap hacmi 1 L olduğundan mol sayıları aynı zamanda molariteye eşittir.
a) H (g) + Cl (g) 2HCl(g)
2
2
-5 -5 4
Denge derişimi: 2,0x10 2,0x10 4,0x10
2 4 2
6 HCl@ 6 410 @ 18
x
K = K = 5 - 5 - K = 4x10
c
c
c
6 H 6 @ Cl @ 6 210 @ 2 6 x10 @
x
2
2
b) Sisteme H gazı eklenirse eklenen H gazı derişimini azaltmak için tepkime ileri yönde hareket eder.
2
2
c) H (g) + Cl (g) 2HCl(g)
2
2
4
-5
-5
Denge derişimi: 4,0x10 4,0x10 4,0x10 +x
2 4 2 4 2
x
x
6 HCl@ 18 6 410 + x@ 18 6 410 + x@
x
K = 410 = 410 =
x
5 -
5 -
c
6 H 6 @ Cl @ 4 6 x10 @ 4 6 x10 @ 16 x10 - 10
2
2
8
4
2
64x10 = [4x10 +x] her iki tarafın karekökü alınırsa
4
4
8x10 = 4x10 +x
4
4
4
x= 8x10 - 4x10 = 4x10 mol HCl eklenmiştir.
237