Page 24 - Kimya 11 | 6.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Denge
KATALİZÖR DENGE İLİŞKİSİ
Katalizör ileri ve geri tepkimelerin aktifleşme enerjilerini değiştirir. İleri ve geri tepkimelerin hızlarını eşit
oranda etkiler. Tepkimenin dengeye gelme süresi kısalır (Grafik 6.2.12). Ancak sistemdeki maddelerin deri-
şimlerine etki etmediği için dengeye etki etmez. Denge sabitini değiştirmez.
Örneğin N (g) + 3H (g) 2NH (g) tepkimesinde Al O , MgO, K O gibi katalizörler kullanılır.
2
3
2
2 3
2
Böylece hem reaksiyon hızlandırılır hem de uygun tepkime koşulları sağlanır.
Derişim Derişim

[Ürünler] [Ürünler]

[Girenler] [Girenler]

t Zaman t t
1 2 1
a) Katalizör kullanılmadan denge b) Katalizör kullanıldığında denge
Grafik 6.2.12: Katalizörün dengeye etkisi

NELER KAZANILDI?

Aşağıdaki metinden faydalanarak 1 ve 2. soruları cevaplandırınız.
Batuhan, bilim insanlarının yaptığı çalışmalara göre 2100 yılında mevsim sıcaklıklarında 3 °C’luk bir artış
beklendiğini, bu artışın deniz seviyesinde yaklaşık 70 cm’lik bir yükselmeye neden olacağını okuyor.
Batuhan, kimya dersinden suyun katı hâlden gaz hâle geçişinin
H O(k) + ? kj H O(g) şeklinde bir denge tepkimesi olduğunu ve bir tepkimenin denge sabitinin
2
2
6 üürnler@
K = bağıntısıyla hesaplandığını biliyor.
c
6 girenler@
Denge tepkimeleri iki yönlü olduğuna göre bilim insanları neden durmadan bu tip açıklamalar yapıyor?
Bu açıklamaların nedenini kavrayabilmek için dengeye etki eden faktörleri araştıran Batuhan, Le Chatelier
ilkesi’ne göre dengedeki sisteme dışarıdan bir etki yapıldığında sistemin bu etkiyi azaltacak yönde hareket
edeceği bilgisine ulaşıyor.
Batuhan yaptığı araştırmalar sonucunda buzulların erimesinin nedenini açıklıyor.

1. Aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri Batuhan'ın açıklamasında yer almış olamaz?

I. Suyun katı hâlden sıvı hâle geçişinin endotermik oluşu olayın yönünü etkilemektedir.
II. Sıcaklık artışı denge sabitinin artmasına neden olmaktadır.
III. Sistem yeniden dengeye ulaştığında başlangıçtakine göre buz kütlesi azalmış olacaktır.
IV. Sıcaklık artışı durdurulduğunda sistem başlangıç durumuna geri döner.

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve IV
D) I, II ve IV E) I, II, III ve V

2. Batuhan, buzulların erimesini durdurmak için havaya uygun bir gazın katalizör olarak eklenebileceği-
ni düşünüyor. Böylece tekrar başlangıç dengesine ulaşılabileceği fikrini savunuyor. Batuhan'ın fikrindeki
bilimsel yanlış nedir? Açıklayınız.

242