Page 26 - Kimya 11 | 6.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Denge
+ - +
Suyun denge tepkimesinde H ve OH iyonları bulunur. H iyonu
+
çok küçük iyon yarıçapına sahiptir. H iyonu proton gibi davranarak di-
+
ğer su molekülleriyle kolaylıkla tepkimeye girer ve hidronyum (H O )
3
iyonunu oluşturur.
+
+
H O(s) + H (suda) H O (suda)
3
2
Bir su molekülü başka bir su molekülü ile etkileşime girdiğinde ara-
+
larında bir proton aktarımı olur ve eşit miktarda hidronyum (H O ) ve
3
-
hidroksit (OH ) iyonu meydana gelir (Görsel 6.3.2).
+
-
H O(s) + H O(s) H O (suda)+ OH (suda)
3
2
2
H
H
O H
+ O H + O H
H O H
H
+ +
Görsel 6.3.2: Suyun oto-iyonizasyonu
Suyun oto-iyonizasyonunu gösteren bu denge tepkimesi için denge
Tablo 6.3.1: Farklı Sıcaklıklarda Saf bağıntısı aşağıdaki gibi yazılır.
Suyun İyonlaşma Sabiti + -
K = [H O ][OH ]
3
c
Sıcaklık + +
o
3
( C) K su Denge bağıntısı H O iyonu yerine H sembolü ile gösterilerek
aşağıdaki gibi yazılabilir.
0 0,113x10 -14
-
+
K = [H ][OH ]
c
10 0,292x10 -14
K denge sabitine suyun iyonlaşma sabiti denir ve genellikle K
c
su
25 1,008x10 -14 ile gösterilir. Denge sabiti sıcaklıktan etkilendiği için suyun denge sabiti
K değeri de sıcaklıkla değişir (Tablo 6.3.1). Saf suyun standart koşul-
su
30 1,468x10 -14 larda (1 atm basınç ve 25 °C) deneysel olarak ölçülen yaklaşık iyonlaş-
-
+
40 2,917x10 -14 ma sabiti K = 1.10 -14 tür. Saf sudaki H ve OH iyonlarının derişimi
su
birbirine eşittir.
-
+
50 5,473x10 -14 25 °C’ta sudaki H ve OH iyonlarının derişimi suyun iyonlaşma sa-
bitinden yararlanılarak bulunur.
+ -
H O(s) H (suda) + OH (suda)
2
x x
-
+
-
+
K = [H ][OH ] ifadesinde [H ] = [OH ] = x molar denilirse
su
BİLİYOR MUSUNUZ? 1,0.10 -14 = x 2
-7
x = 1,0.10 M olur.
Suyun iyonlaşma tepkimesi
+
-
endotermik bir denge tepkimesi- 25 °C’ta saf sudaki H ve OH iyonlarının derişimi
dir ve sıcaklığın artması dengeyi + - -7
[H ] = [OH ] = 1,0.10 M’dır.
ürünler yönüne kaydırır. Sıcaklık
-
+
+
-
arttıkça H ve OH iyonlarının 25 °C sıcaklıkta saf sudaki H ve OH iyonlarının derişimlerinin
-7 -14
derişimi ve K değeri de artar. 10 M ve çarpımlarının, sıcaklık değişmediği sürece, 10 e eşit olma-
su
o
Suyun denge sabiti 0 C’ta yak- sı iyonlardan birinin derişimini artıran etkinin diğer iyonun derişimini
+
+
o
laşık K = 0,113.10 -14 , 50 C’ta azaltacağı anlamına gelir. Bir çözeltideki H (H O ) iyonlarının derişi-
3
su
-
K = 5,473.10 -14 tür. mi çözeltinin asitliği, OH iyonlarının derişimi çözeltinin bazlığıdır. Su,
su
+
bir proton alarak hidronyum (H O ) veya bir proton vererek hidroksit
3
-
(OH ) iyonları oluşturabildiğine göre hem asit hem de baz olarak dav-
ranabilen amfoter bir maddedir.
244