Page 31 - Kimya 11 | 6.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Denge
Katyonların asitliği ve anyonların bazlığı su ile etkileşimleri temelin-
NELER KAZANILACAK? de açıklanırken
a) Kuvvetli/zayıf asitler ve bazlar tanıtılarak konjuge asit-baz çiftlerine örnekler verilecek,
b) Asit gibi davranan katyonların ve baz gibi davranan anyonların su ile etkileşimleri üzerinde durulacaktır.

6.3.3. ASİT VE BAZLARIN KUVVETİ
Asit ve bazların kuvveti suda iyonlaşma derecesine bağlıdır. Suda
çözündüğünde %100 iyonlaştığı varsayılan asit-baza kuvvetli asit-baz
denir. Kuvvetli asit-bazın suda tamamen iyonlaştığı varsayıldığı için çö-
zünme tepkimeleri tek yönlü okla gösterilir.
+
+
Bir asidin kuvvetini H (H O ) iyonu derişimi Bir bazın kuvvetini OH iyonu derişimi belir-
-
3
belirler. HCl, HNO , H SO ve HClO da kuvvetli ler. Alkali metal hidroksitlerinin tamamı (LiOH,
4
4
3
2
asitlere örnektir. NaOH, KOH gibi) ve toprak alkali metallerinden
+
-
HCl(s) + H O(s) H O (aq) + Cl (aq) Ba(OH) suda tamamen iyonlaştığı için kuvvetli
2
3
2
Kuvvetli asit çözeltilerinde denge anında iyon-
bazdır (Görsel 6.3.6).
laşmamış asit molekülü bulunmaz (Görsel 6.3.5). + -
NaOH(k) Na (suda) + OH (suda)
Kuvvetli asitler su ile tamamen tepkimeye girerek Metal hidroksitleri proton alıcısı olmadıkları
+
H O iyonu ve eşlenik bazlarını oluşturur. Kuvvetli için Brönsted-Lowry bazı değildir. Fakat suda iyon-
3
asitlerin eşlenik bazları ölçülebilir bir kuvvete sa- laştıklarında oluşan hidroksit iyonu proton alıcısı
-
hip değildir ve su ile tepkime vermez. Örneğin Cl
olduğu için bazdır.
iyonu çok zayıf bir bazdır.
HCl NaOH
Bazlar genellikle
Asitler moleküler
yapıda oldukları H + iyonik yapıda Na +
için şeklinde oldukları için
modellenebilir. şeklinde modelle-
Cl - nebilir. -
OH
Görsel 6.3.5: Kuvvetli asitlerin suda iyonlaşması Görsel 6.3.6: Kuvvetli bazların suda iyonlaşması
Suda kısmen iyonlaştığı varsayılan asit ve baza zayıf asit-baz de-
nir. Zayıf asitlerin ve bazların kısmen iyonlaşması iyonlaşma denge sa-
biti ile ilgilidir. Suda kısmen iyonlaştıkları için çözünme tepkimeleri çift
yönlü okla gösterilebilir.
Zayıf asitlerin sulu çözeltilerinde denge anın- Zayıf bazların sulu çözeltilerinde denge anın-
+
-
da ortamda hidronyum iyonları (H O ), iyonlaş- da ortamda hidroksit iyonları (OH ), iyonlaşma-
3
mamış asit molekülleri ve asidin eşlenik bazları bu- mış baz molekülleri ve bazın eşlenik asidi bulunur
lunur (Görsel 6.3.7). (Görsel 6.3.8).
CH COOH, HF, H CO gibi asitler zayıf asitle- NH sudan proton alarak eşlenik asidi olan
3
2
3
3
-
re örnektir. NH 4 + iyonunu ve proton alıcısı olan OH iyonunu
+
-
HCN(s) + H O(s) H O (aq) +CN (aq) oluşturur.
3
2
-
Zayıf asitlerin eşlenik bazları olan anyonlar öl- NH (g) + H O(s) NH 4 + (aq) +OH (aq)
3
2
çülebilir bir bazik kuvvvete sahiptir ve su ile etki- Zayıf bazların eşlenik asitleri olan katyonlar öl-
leşir. Asit ne kadar zayıfsa asidin eşlenik bazı da o çülebilir bir asidik kuvvvete sahiptir ve su ile etki-
kadar kuvvetlidir. leşir. Baz ne kadar zayıfsa bazın eşlenik asidi o ka-
dar kuvvetlidir.
HCN NH moleküler
3 NH 3
yapıda olduğu
H + için şeklinde NH +
4
modellenebilir.
CN - OH -
Görsel 6.3.7: Zayıf asitlerin suda iyonlaşması Görsel 6.3.8: Zayıf bazların suda iyonlaşması
249