Page 36 - Kimya 11 | 6.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Denge
ÖRNEK VE ÇÖZÜM

Örnek Çözüm
-6
o
-6
1. 25 C’ta asitlik sabiti 2x10 1. Asitlik sabiti 2x10 olduğu için zayıf asittir. Suda kısmen iyonla-
olan monoprotik bir asidin şacaktır. Bu nedenle
0,5 M’lık sulu çözeltisinin pH + 1/2
[H ] = (K C ) dir.
a a
değerini bulunuz. + -6 1/2
[H ] = (2x10 0,5) dir.
-3
+
-6 1/2
[H ] = (1x10 ) = 1x10 olur.
-3
pH = -log 1x10 = 3 olur.
Tampon çözeltilerin özellikleri ile günlük kullanım alanları ilişkilen-
NELER KAZANILACAK? dirilirken
a) Tampon çözeltilerin pH değerlerinin seyrelme ve asit-baz ilavesi ile fazla değişmemesi ortamdaki den-
geler üzerinden açıklanacak,
b) Tampon çözeltilerin canlı organizmalar açısından önemine değinilecektir.

6.3.6. TAMPON ÇÖZELTİLER
Az miktarda asit ya da baz eklendiğinde ortamın pH değerinin de-
ğişmesine direnç gösteren çözeltilere tampon çözeltiler denir. Tampon
çözeltiler zayıf eşlenik asit-baz çözeltilerinden oluşur.
Birçok alanda kullanılan tampon çözeltilere asetik asit ve eşlenik
bazı olan, asetat iyonu içeren çözelti örnek verilebilir. Bu çözelti asetik
asit (CH COOH) ve sodyum asetatın (CH COONa) uygun miktarlarının
3
3
suda çözünmesi ile elde edilir. Sodyum asetat bir tuzdur ve suda aşağı-
daki şekilde iyonlaşarak asetat iyonu oluşturur.
+
-
CH COONa(k) CH COO (aq) + Na (aq)
3
3
Asetik asit ve asetat iyonundan oluşan çözeltiye asit eklenirse çözel-
tideki eşlenik baz olan asetat iyonları ile asit iyonları tepkimeye girer.
- +
CH COO (aq) + H (aq) CH COOH(aq)
3
3
-
Tampon çözeltiye baz eklenirse OH iyonları asetik asit tarafından
nötrleştirilir.
-
-
CH COOH(aq) + OH (aq) CH COO (aq) + H O(s)
3
2
3
Tampon çözeltinin pH direnci tamponu oluşturan asit ve onun eşle-
nik bazının miktarına bağlıdır. Genel olarak tampon çözeltiler içerdik-
leri maddeler ile ifade edilir. Tuz/asit veya eşlenik baz/asit gibi. Asetik
asit (CH COOH) ve sodyum asetattan (CH COONa) oluşan tampon çö-
3
3
-
zelti CH COONa/CH COOH şeklinde veya CH COO /CH COOH şek-
3
3
3
3
linde gösterilir. Tampon çözeltiler zayıf eşlenik asit-baz çözeltilerin-
-
den oluştuğu için çözelti ortamı asidik veya bazik olabilir. CH COO /
3
CH COOH asidik tampona, NH Cl/NH bazik tampona örnek olarak
3
3
4
verilebilir.
-
CH COO /CH COOH tampon çözeltisi asitlik düzenleyici olarak
3
3
birçok konserve ürününde kullanılır. Kimyasal ve biyolojik birçok olay-
da tampon çözeltiler önemli yer tutar. Göllerdeki asit-baz dengesi tam-
pon çözeltiler yardımıyla dengelenir.
Canlı organizmalardaki birçok biyolojik süreçte de ortamın pH de-
ğeri hayati öneme sahiptir. Çeşitli tampon sistemleri tarafından kanın
pH’ı yaklaşık 7,4 ve mide öz suyunun pH’ı yaklaşık 1,5 civarında sabit
-
tutulur. Bu tamponların en önemlisi HCO /H CO tampon sistemidir.
3
2
3
254