Page 33 - Kimya 11 | 6.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Denge
Asitlik/bazlık gücü ile ayrışma denge sabitleri arasında ilişki
NELER KAZANILACAK? kurulurken
Asit/bazların iyonlaşma oranları denge sabitleriyle ilişkilendirilecektir.

6.3.4. ASİT VE BAZLARIN AYRIŞMA DENGESİ
Kuvvetli asit ve bazların suda %100'ü iyonlaştığı varsayıldığı için
denge bağıntıları yazılmaz. Ancak zayıf asit ve bazlar suda kısmen iyon-
laştıkları için denge tepkimesi oluşturduğundan iyonlaşma denge ba-
ğıntıları yazılır.
Genel olarak tek protonlu zayıf bir asit HA ile gösterilir.
-
+
HA(aq) + H O(s) H O (aq) + A (aq)
3
2
+ -
Suda çözünen H O ve A iyonları ile çözünmeyen HA asidi arasın-
3
da denge kurulur. Bu tepkimeye ait iyonlaşma denge ifadesi aşağıdaki
şekilde yazılır. Asidin iyonlaşma denge sabitine asitlik sabiti denir ve
K ile gösterilir.
a
+ -
7 HO A 6 A @
3
K =
a
6 HA@
Zayıf asidin iyonlaşma denge bağıntısından da anlaşılacağı gibi bir
asit suda ne kadar çok iyonlaşıyorsa asitlik sabiti o kadar büyük olur.
Kısacası asitlik sabiti arttıkça asidin kuvveti artar.
o -10
Hidrosiyanik asidin (HCN) 25 C’ta asitlik sabiti 4,9x10 dur. Bu
değerden yararlanılarak 0,1 M hidrosiyanik asidin iyonlaşma yüzdesi
hesaplanabilir.
-
HCN(aq) + H O(s) H O+(aq) + CN (aq)
3
2
Başlangıç: 0,1 - -
Değişim: -x +x +x
Denge: 0,1-x x x

+ -
Denge anındaki HCN, H O ve CN derişimleri iyonlaşma denge ifa-
3
desinde yerlerine yazılır.
+ -
7 HO A 6 CN @ - 10 . xx
3
, x10
K = 49 =
a
6 HCN@ , 01 - x
HCN zayıf bir asit olduğu için çok az iyonlaşır. Bu nedenle x; 0,1 sa-
yısının yanında ihmal edilebilir bir değerdir ve 0,1-x . 0,1 alınır.

- 10 x 2 - 12 2
49 = 49 x10 = x
, x10
, 01
-6
x = 7x10 M iyonlaşır.
-6
0,1 M HCN’in 7x10 M iyonlaştığına göre
100 Molarda x iyonlaşır
-3
x = 7x10 M iyonlaşır.

Benzer şekilde zayıf bazların iyonlaşma denge bağıntısı da yazılabilir.

251