Page 25 - Kimya 12 | 2.Ünite

 5. BÖLÜM: HIBRITLEŞME-MOLEKÜL GEOMETRILERI

2.5.1. Hibritleşme Bilgi Kutusu

Organik bileşiklerde bileşiği oluşturan elementler arasında genellikle Moleküllerin üç boyutlu formül-
kovalent bağlar bulunur. Bu bağlar, orbitallerin örtüşmesiyle ve elekt- lerinde kâğıt düzleminde önde
ronların bu orbitallere yerleşmesiyle oluşur. Örtüşen orbitaller atomik olan bağ koyu ( ), düzlemin
orbitaller olabileceği gibi hibrit orbitaller de olabilir. arkasında olan bağ kesik çiz-
giyle ( ) gösterilirken düzlem-
Organik bileşiklerin en basit molekülü olan metan (CH ) molekülünün deki bağlar düz çizgiyle ( )
4
bağları yandaki şekilde gösterilmiştir (Şekil 2.4). Metan molekülünde
karbon atomu merkezde bulunmakta ve 4 tane hidrojen atomuyla bağ gösterilir.
yapmaktadır. Karbon ile hidrojen atomları arasındaki bağlar özdeştir ve H
o
aralarındaki bağ açısı 109,5 dir. Metan molekülünün yapısını anlamak
için karbon atomunun elektron dizilimini (konfigürasyon) incelemek H
gerekir. Karbon atomunun temel hâlde elektron dizilimi ve atomik orbi- 109.5°
tal şekilleri aşağıdaki gibidir. C 109.5°

-. -.
6 C 12 - x 2 - p 2 p z (Temelh lâ ) H H
ss p2
y
Şekil 2.4: Metan molekülünün bağ
Karbon atomunun atomik orbitalleri aşağıda gösterilmiştir (Şekil 2.5). yapısı
y y y y y
z z z z z

x x x x x

1s orbitali 2s orbitali 2p orbitali 2p orbitali 2p orbitali
x y z
Şekil 2.5: Karbon atomunun atomik orbitalleri
Yukarıda gösterilen atomik orbitallerin enerjileri farklıdır (Şekil 2.5). 1s
orbitali diğer orbitallere göre çekirdeğe daha yakındır ve enerjisi daha
düşüktür. Karbon atomunda bulunan orbitallerin temel hâl enerji seviyeleri
aşağıdaki şekilde gösterilmiştir (Şekil 2.6).

Enerji
(Temel hâl)

- -
2 p 2 p 2 p z
y
x
-.
2 s
-.
C V Viieo Bilgi
6 1 s
Şekil 2.6: Karbon atomundaki orbitallerin temel hâl enerji seviyeleri

Bir atom, temel hâldeki elektron dizilişinde bulunan yarı dolu orbi-
tali sayısı kadar kovalent bağ yapar. Yukarıdaki şekil incelendiğinde
-
karbon atomunun yalnızca yarı dolu 2p orbitallerinde bulunan 2e ile
bağ yapabileceği görülmektedir (Şekil 2.6). Karbon atomunun oluş- Hibritleşme ve Molekül
turduğu CH molekülünde ise karbon atomunun hidrojen atomuyla Geometrileri
4
4 tane özdeş bağ yaptığını öğrenmiştiniz. Böyle bir durum ancak karbon
atomunun 4 tane özdeş yarı dolu orbitalinin olması ile mümkündür.

12. SINIF KIMYA 107