Page 28 - Kimya 12 | 2.Ünite

2. ÜNITE: KARBON KIMYASINA GIRIŞ

Iki atom arasında sadece sigma bağı mı oluşur? Iki atom arasında
birden fazla bağ (ikili bağ, üçlü bağ gibi) oluşması da mümkündür. Bir
sigma bağı iki atom arasındaki boşluğu elektronlar ile dolduracağından
ikinci bir sigma bağı oluşması mümkün değildir. Çünkü uç uca örtüşe-
cek başka orbital yoktur. Bu nedenle ikinci ve üçüncü bağın sigma bağ-
larından farklı olması gerekir. Bu bağlar orbitallerin yan yana örtüşmesi
ile oluşabilir. p orbitalleri için böyle bir örtüşme mümkündür. Düzlemin
altında ve üstünde bulunan p orbitalleri düzleme dik şekilde birbiriyle
yan yana örtüşerek yeni bağ oluşturur ve oluşan bu bağa pi (π) bağı
denir. Atomlar arasında oluşan ikinci ve üçüncü bağlar yalnızca p orbi-
talleriyle oluşur.

Kovalent bağlar oluşurken aşağıdaki gibi bir genelleme yapılabilir.

Tekli Bağ 1 tane sigma bağı

Ikili Bağ 1 tane sigma bağı + 1 tane pi bağı

Üçlü Bağ 1 tane sigma bağı + 2 tane pi bağı

Iki atom arasında oluşan ilk bağ her zaman sigma bağıdır. Iki
bağ oluşuyorsa biri sigma, diğeri pi bağıdır. Üçlü bağ oluşuyor-
sa birinci bağ sigma, diğer iki bağ pi bağıdır. Pi bağının oluşumu
aşağıdaki şekilde gösterilmiştir (Şekil 2.12).

+ π bağı

p p
Şekil 2.12: p orbitallerinin örtüşmesiyle oluşan pi bağının oluşumu

Çift bağ içeren C bileşiklerinden biri olan etilen (C H ) molekülü
2
4
incelendiğinde

moleküldeki C atomları arasında bulunan bağlardan birinin sigma,
diğerinin pi bağı olduğu görülür. Pi bağının oluşması için p orbitallerine
ihtiyaç vardır. Etilen molekülü oluşurken C atomunun 2s orbitali ile 2p
orbitallerinden p ve p orbitalleri hibritleşir ancak p orbitali hibritleşme-
y
z
x
2
ye katılmaz. Karbon atomunun sp hibrit orbitallerinin enerji seviyeleri
aşağıdaki şekilde gösterilmiştir (Şekil 2.13).

110 12. SINIF KIMYA