Page 194 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - Kimya 11
P. 194

KİMYA                        Tepkime Hızı - Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler      ÇÖZÜMLÜ SORULAR



        50.  Bir tepkimeyi oluşturan kimyasal tepkime basamaklarının tü-     1. ve 3. deneyde A ve C derişimleri sabit B derişimi değişkendir.
            müne tepkime mekanizması denir. Tepkime mekanizması bir   3.deney [B]   0,4  3.deneydeki hız   12.10 − 4
                                                                             =    = 2               =        =  1
            tepkimenin nasıl ilerlediği hakkında sadece bir tahmindir. Bu   1.deney [B]  0,2     1.deneydeki hız  12.10 − 4
            tahmin deneysel sonuçlarla aynı olmalıdır. Örneğin hidrojen
                                                                   1. ve 3. deneyde B derişimi 2 katına çıktığında tepkime hızı
            peroksidin bozunma tepkimesi
                                                                   değişmediğine göre hız, B derişimine bağlı değildir.
                                                                              0
            2H O (suda) † 2H O(s) + O (g)                          Yani hız  α  [B] ’dır.
              2  2         2      2
                                                                   3. ve 4. deneyde A ve B derişimleri sabit C derişimi değişkendir.
            şeklindedir. H O  bozunma tepkimesi tek basamakta gerçek-
                      2  2
                                       2
            leşseydi  hız  denklemi  Hız=k[H O ]   şeklinde  olurdu.  Ancak   4.deney [C]  0,02  4.deneydeki hız  48.10 − 4
                                    2  2                                     =                     =        = 4
            deneysel olarak elde edilen hız denklemi               3.deney [C]  0,01     3.deneydeki hız  12.10 − 4
            Hız=k[H O ]·[� ]   olarak   bulunmuştur.   Yapılan   tahmin      3. ve 4. deneyde C derişimi 2 katına çıktığında tepkime hızı 4
                       -
                  2  2
            (Hız=k[H O ] ) ile deneysel sonuçtaki (Hız=k[H O ]·[� ]) hızlar   katına çıktığına göre hız, C derişimine 2. dereceden bağlıdır.
                      2
                                                    -
                   2  2                        2  2
                                                                              2
            birbirlerine uymamıştır.  Tepkime hem H O  hem de �  iyonuna   Yani hız  α  [C] ’dir.
                                                   -
                                          2  2
            göre birinci derecedendir. Hız denklemlerinin aynı olmaması      hız  α  [A]  ve  hız  α  [C]
                                                                                     2
            tepkimenin mekanizmalı olduğunu gösterir.
                                                                          0
                                                                   hız  α [B] =1 olduğu için B derişimi, tepkime hızına etki etmez.
            Bu bilgiler doğrultusunda 2A + B + 3C † 2D + 3E tepkimesi-
            ne ait deney sonuçları aşağıda verilmiştir.            Buradan tepkimenin hız denklemi Hız = k [A] [C]  olarak bu-
                                                                                                        2
                                                                   lunur.
            Deney           [A]            [B]           [C]        Tepkime Hızı (M/s)
                                                                   Tepkime hız sabiti k’yi bulabilmek için tablodaki herhangi bir
              1.                0,1           0,2          0,01              12·10 -4
                                                                   deneyin verileri kullanılabilir.
              2.                0,2   0,2          0,01        24·10 -4
                                                                   1. deney için
              3.                0,1   0,4   0,01        12·10 -4              2
                                                                   Hız = k [A] [C]
              4.                0,1   0,4   0,02        48·10 -4     12·10  M/s = k (0,1 M) (0,01 M) 2
                                                                        -4
            Buna  göre  tepkimenin  hız  denklemi  ve  hız  sabiti  k’nin
                                                                    k =120 M  s  olarak hesaplanır.
                                                                           -2
                                                                             -1
            değeri hangi seçenekte doğru verilmiştir?
                                                                                                                        Cevap: A
               Hız Denklemi              Hız Sabiti (k)
                                             -2 -1
                     2
            A)    k[A] [C]              120 M s
                                            -1 -1
            B)    k[A] [C]              12 M s
                                           -2 -1
            C)    k[A] [B] [C]           6 M s
            D)    k[A]2 [C]              12 M s
                                            -2 -1
                     2
            E)    k[A] [B]               6·10  M s
                                            -2
                                              -2 -1
            Çözüm:
            Tepkimeye  giren  maddelerin  derişimlerindeki  değişim  ve
            buna bağlı olarak tepkime hızındaki değişimden yararlanarak
            hız denklemi oluşturulur.
            1. ve 2. deneyde B ve C derişimleri sabit, A derişimi değiş-
            kendir.
            2.deney [A]   0,2    2.deneydeki hız  24.10 − 4
                       =   = 2                =     −  = 2
            1.deney [A]  0,1     1.deneydeki hız  12.10  4
            1. ve 2.deneyde A derişimi 2 katına çıktığında tepkime hızı da
            2 katına çıktığına göre hız, A derişimine 1.dereceden bağlı-
            dır. Yani hız  α  [A]’dır.










                                                           192
   189   190   191   192   193   194   195   196   197   198   199