Page 194 - Dört Dörtlük AYT Kimya

KİMYA Tepkime Hızı - Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler ÇÖZÜMLÜ SORULAR

50. Bir tepkimeyi oluşturan kimyasal tepkime basamaklarının 1. ve 3. deneyde A ve C derişimleri sabit B derişimi değişkendir.
tümüne tepkime mekanizması denir. Tepkime mekanizması 3.deney [B] 0,4 3.deneydeki hız 12.10 − 4
= = 2 = = 1
bir tepkimenin nasıl ilerlediği hakkında sadece bir tahmindir. 1.deney [B] 0,2 1.deneydeki hız 12.10 − 4
Bu tahmin deneysel sonuçlarla aynı olmalıdır. Örneğin
1. ve 3. deneyde B derişimi 2 katına çıktığında tepkime hızı
hidrojen peroksidin bozunma tepkimesi
değişmediğine göre hız, B derişimine bağlı değildir.
0
2H O (suda) † 2H O(s) + O (g) Yani hız α [B] ’dır.
2 2 2 2
3. ve 4. deneyde A ve B derişimleri sabit C derişimi değişkendir.
şeklindedir. H O bozunma tepkimesi tek basamakta gerçek-
2 2
2
leşseydi hız denklemi Hız=k[H O ] şeklinde olurdu. Ancak 4.deney [C] 0,02 4.deneydeki hız 48.10 − 4
2 2 = = = 4
deneysel olarak elde edilen hız denklemi 3.deney [C] 0,01 3.deneydeki hız 12.10 − 4
Hız=k[H O ]·[� ] olarak bulunmuştur. Yapılan tahmin 3. ve 4. deneyde C derişimi 2 katına çıktığında tepkime hızı 4
-
2 2
(Hız=k[H O ] ) ile deneysel sonuçtaki (Hız=k[H O ]·[� ]) hızlar katına çıktığına göre hız, C derişimine 2. dereceden bağlıdır.
2
-
2 2 2 2
2
birbirlerine uymamıştır. Tepkime hem H O hem de � iyonuna Yani hız α [C] ’dir.
-
2 2
göre birinci derecedendir. Hız denklemlerinin aynı olmaması hız α [A] ve hız α [C]
2
tepkimenin mekanizmalı olduğunu gösterir.
0
hız α [B] =1 olduğu için B derişimi, tepkime hızına etki etmez.
Bu bilgiler doğrultusunda 2A + B + 3C † 2D + 3E tepkimesine
ait deney sonuçları aşağıda verilmiştir. Buradan tepkimenin hız denklemi Hız = k [A] [C] olarak bu-
2
lunur.
Deney [A] [B] [C] Tepkime Hızı (M/s)
Tepkime hız sabiti k’yi bulabilmek için tablodaki herhangi bir
1. 0,1 0,2 0,01 12·10 -4
deneyin verileri kullanılabilir.
2. 0,2 0,2 0,01 24·10 -4
1. deney için
3. 0,1 0,4 0,01 12·10 -4 2
Hız = k [A] [C]
4. 0,1 0,4 0,02 48·10 -4 12·10 M/s = k (0,1 M) (0,01 M) 2
-4
Buna göre tepkimenin hız denklemi ve hız sabiti k’nin
k =120 M s olarak hesaplanır.
-2
-1
değeri hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Cevap: A
Hız Denklemi Hız Sabiti (k)
-2 -1
2
A) k[A] [C] 120 M s
-1 -1
B) k[A] [C] 12 M s
-2 -1
C) k[A] [B] [C] 6 M s
D) k[A]2 [C] 12 M s
-2 -1
2
E) k[A] [B] 6·10 M s
-2
-2 -1
Çözüm:
Tepkimeye giren maddelerin derişimlerindeki değişim ve
buna bağlı olarak tepkime hızındaki değişimden yararlanarak
hız denklemi oluşturulur.
1. ve 2. deneyde B ve C derişimleri sabit, A derişimi değiş-
kendir.
2.deney [A] 0,2 2.deneydeki hız 24.10 − 4
= = 2 = − = 2
1.deney [A] 0,1 1.deneydeki hız 12.10 4
1. ve 2.deneyde A derişimi 2 katına çıktığında tepkime hızı da
2 katına çıktığına göre hız, A derişimine 1.dereceden bağlı-
dır. Yani hız α [A]’dır.

192