Page 90 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE Bilim Felsefesi 4. TEST

5. Deney ve gözlem yoluyla matematiksel hesaplama- 7. E. Mach'a göre, evrenin bilimsel olarak anlaşılmasının tek
lara duyulan güvenle varlıkları anlamak, yöntem ve yolu duyumsal algılarımızdır. Bilim ancak duyumlarının
süreç bakımından zorlayıcıdır. Ancak bu etkinlik, so- üzerinde etkide bulunan olguları dikkate aldığında dün-
nuçları itibariyle merakımızı gidermek ve bilgimizi ge- yayı kavrayabilir. Fiziksel olarak algılanan şeyler dışında
bir şey aramak E. Mach'a saçma gelir ve bunu reddeder.
nişletmek için en güvenilir yollardan biri kabul edilir.
Duyumlar tarafından verilen olayları da sesler, kokular ve
Bu durumda eşyanın doğasını anlamada bu kadar iş-
tatlar gibi şeyler olarak sıralar. Örneğin; ona göre fiziğin
levsel ve güvenilir olan bilimsel yollar tartışmaya kapa-
konusu, cisimler arasındaki ilişki değil, duyumlar arasın-
lı mı olmalıdır? Eğer öyle olsaydı bugün hâlâ Dünya’yı
daki ilişkidir. Deney, bu duyumları çoğaltarak gerçeği an-
tüm evrenin merkezi zannediyor olabilirdik. Demek ki lamamıza yardımcı olur. Bilimi duyumlarla sınırlayan E.
nispeten kesin sonuçlara ulaştıran bilim ilerlemesini Mach, bundan dolayı özellikle L. Boltzmann'ın geliştirdiği
sürdürebilmek için, dışarıdan bakan bir göze, eleştiri- atom teorisine, atomlar gözlenemez olduğu için karşı çı-
ye muhtaçtır. Bilimin ihtiyaç duyduğu bu göz kuşkusuz kar. Gazların kinetik teorisi gibi teorilere de şüpheyle yak-
felsefedir. Felsefe de bilimlerin ulaştığı yeni yollarla laşmıştır.
kendine yeni kapılar açar, cevaplanmaya muhtaç yeni
E. Mach'ın bu görüşünün bilim felsefesi yaklaşımla-
sorular üretebilir.
rından hangisiyle örtüştüğü söylenebilir?
Bu parçadan aşağıdaki ifadelerin hangisine A) Etkinlik olarak bilim anlayışı
ulaşılabilir?
B) Bütünsel bilim yaklaşımı
A) Bilim ve felsefe birbirinin verilerini çürütmek üzere C) Dogmatik bilim anlayışı
çalışır.
D) Ürün olarak bilim anlayışı
B) Bilimin ele aldığı konular felsefenin konusu olmaktan
E) Kuhn’un paradigma yaklaşımı
çıkar.
C) Felsefenin en temel işlevi bilimsel yanlışları tespit
etmektir. 8. Bilim insanı, varlığı objektif bir gerçeklikle somut bir
olgu olarak kabul eder. Gözlem, deney ve veriler üze-
D) Bilim ve felsefe çalışmaları iki alan için de olumlu rinden akıl ve mantık ilkelerine ters düşmeyen, doğru-
sonuçlar doğurur.
lanabilir sonuçlar elde etmek için nesnellik ve tekrar-
E) Evreni anlamanın tek geçerli yolu bilimsel çalışmalar lanabilirlik ilkelerine başvurur. Bilim insanıyla başlayan
yürütmektir. bu süreç uzun ve meşakkatlidir. Bilim insanının içinde
bulunduğu koşullar, inanç, kültür, değer, kişisel dene-
yim ve yargılar doğal süreçler olarak görüldüğünden bi-
limsel etkinliğin nesnellik iddiasına zarar vermez. Hatta
6. Kendisinin de içinde bulunduğu evren, dev bir yapbo- bazen katkıda bile bulunabilir. Aynı durum filozof için de
zun parçaları gibi insanın hemen önünde durmaktadır. geçerlidir. Filozof kendinden hareketle varlığı ve evreni
İnsan, bilim aracılığıyla bu dev yapbozu çözdükçe yaşa- anlamaya çalışır. Filozofu bilim insanından ayıran en
mını tehdit eden unsurları da ortadan kaldırabilecektir. önemli özelliği ise bilgi edinme sürecinde ortaya koydu-
Bunun temel koşulu “bilgiye ve akla” önem vermektir. ğu yöntemdir. Filozof, akıl ve mantık ilkeleriyle varlığı
Bu önem veriş bilgi ve akılla dost olmayı gerektirir. Bu kavramsal olarak anlamaya çalışır. O, varlığa ve insana
dostluk tüm bilgi alanlarına kaynaklık eden felsefenin ait değerleri genel ve kapsayıcı bir bütünlükle sorgular.
sorularıyla başlamıştır. Bu sorular cevapsız kalsa da
Buna göre,
bilgi ile kurulan en güçlü bağ yine felsefeye aittir. “Bilgi
dostu” olmanın gerçek anlamı “Varlığın ana maddesi I. Bilimin amacı gerçekleri keşfetmek, felsefenin ise
nedir?” sorusuyla bilginin peşine takılan bu eşsiz alana değerleri sorgulamaktır.
aittir. Günümüzün güçlü aracı bilim, işte bu yönelimin II. Bilim insanı kesin sonuçlara ulaşmak için deneyi,
bir sonucudur. filozof ise mantığı kullanır.
Parçadan hareketle bilim ve felsefe ile ilgili aşağıdaki III. Bilim somut verileri analiz eder, felsefe ise soyut
ifadelerden hangisine ulaşılamaz? kavramları kullanır.
IV. Bilim insanının iddiaları nesnel, filozofun iddiaları ise
A) Felsefe bütün bilimlere kaynaklık etmiştir. öznel deneyimlere dayanır.
B) Felsefe soruların, bilim cevapların peşindedir. İfadelerinden hangileri doğrudur?
C) Her ikisi de rasyonel bir bakış açısına sahiptir.
A) I ve IV B) I, III, IV C) III ve IV
D) Bilgiye ulaşmada aynı yöntemleri kullanırlar.
E) Bilim ile felsefe bilgi arayışının paydaşlarıdır. D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

88 PB